Array
(
    [0] => https://proanima.pl/wp-content/uploads/2021/10/magdalena-abakanowicz-61.jpg
    [1] => 640
    [2] => 441
    [3] => 
)
        

Jedna z najważniejszych współczesnych polskich rzeźbiarek, obecna w galeriach i w przestrzeniach publicznych w kraju i za granicą. Jej znakiem rozpoznawczym są artystyczne tkaniny i prace wykorzystujące bogate zasoby rzeźbiarskich materiałów. Zdobywczyni złotego medalu na Biennale w São Paulo w 1965 roku, a także licznych innych odznaczeń i wyróżnień. Od tego roku patronka Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu. Magdalena Abakanowicz i jej wchodząca w nieustanną grę z przestrzenią twórczość z pewnością zasługują na bardziej szczegółową prezentację, którą postaram się przedstawić.

Magdalena Abakanowicz w pracowni, fot. Jarosław Pijarowski, 2010. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ef/Abakanowicz_IMG_4565.jpg

Magdalena Abakanowicz – rys biograficzny

Magdalena Abakanowicz urodziła się w 1930 roku w Falentach w rodzinie o pochodzeniu z jednej strony szlacheckim, z drugiej – tatarskim. Rzeźba nie była jej od początku pisana. Choć młoda artystka była zdecydowana co do ścieżki kariery, jej pierwsze zmagania z tym medium spotykały się raczej z surową krytyką niż zachęcającymi pochwałami. Nie dziwi więc, że na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 50. wybrała studia na Wydziale Tkaniny, co okazało się później decydujące dla wybranej przez nią techniki tworzenia form przestrzennych.

Magdalena Abakanowicz, Czerwony abakan, 1969, Tate, Londyn. https://www.tate.org.uk/art/artworks/abakanowicz-abakan-red-t12979

Abakanowicz po zdobyciu dyplomu w 1954 roku rozpoczęła pełną sukcesów karierę artystyczną połączoną z pracą dydaktyczną. Przez wiele lat prowadziła autorską Pracownię Gobelinu w Poznaniu, uzyskała tytuł profesora nadzwyczajnego, a także doktora honoris causa na Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu.

Wzięła udział w licznych wystawach w kraju i za granicą, m.in. w Stanach Zjednoczonych, Włoszech, Francji, Niemczech, Hiszpanii, Szwajcarii czy Japonii, a także w Biennale w Wenecji i w São Paulo, gdzie w 1965 roku zdobyła złoty medal. Jej prace znajdują się w tak znakomitych kolekcjach jak Centrum Pompidou, Metropolitan Museum of Art czy MoMA.

Abakany i inne przestrzenie kontemplacji

Już w latach 60. Magdalena Abakanowicz zaczęła tworzyć cykl swoich bodaj najbardziej rozpoznawalnych prac, zwanych od jej nazwiska abakanami – monumentalnych tkanin z barwionego włókna sizalowego, o niepokojących, organicznych kształtach, podwieszanych u sufitu. Świat ujrzał abakany w 1962 roku na Międzynarodowym Biennale Tkaniny w Lozannie i od tego czasu nieustannie się nimi zachwycał.

Artystka przede wszystkim przeniosła płaską z natury tkaninę do świata rzeźby – w dodatku rzeźby kreującej zupełnie nową przestrzeń, w typie environment. Jednocześnie intensywność barw pozwalała pozostać w kontakcie z malarstwem.

Organiczność abakanów wyrażona była zarówno przez materiał, jak i formę. Abakanowicz kojarzyła włókna bezpośrednio ze strukturą żywej tkanki. Zarówno podwieszane abakany, jak i wężopodobne rozłożone na podłodze materiałowe zwoje przypominały formy roślinne bądź też porzucone skóry i wylinki.

Magdalena Abakanowicz, Embriologia, 1978-1980, Tate, Londyn. https://www.abakanowicz.art.pl/embriology/Embriology-Venice1.php.html

Abakanowicz wykorzystywała tkaninę również w innych pracach. Zwykle były to zgrzebne worki, powiązane sznurami, również odwołujące się do organicznych form. Do takich prac należy choćby słynna „Embriologia” składająca się ze stosu różnej wielkości jajowatych kokonów, a także ukształtowane z tkaniny grupy ludzkich korpusów.

W stronę ludzkiej formy

Drugim przewodnim tematem w twórczości Magdaleny Abakanowicz są postaci ludzkie, a właściwie najczęściej pozbawione głów korpusy. Powtarzającym się motywem jest postać w wykroku, nawiązująca do antycznych greckich kurosów, a także postać siedząca, również nasuwająca skojarzenie ze starożytnym posągiem, między innymi przez swoją niekompletność i surowość.

W ujęciu Abakanowicz człowiek jest istotą społeczną, anonimową, występującą w grupie, czy też w tłumie, jak określała to artystka. Te gromady zwykle eksponowane były w przestrzeni otwartej, publicznej, co podobnie jak w przypadku abakanów, pozwalało na swobodne przemieszczanie się wokół całej grupy lub wejście w nią i stanie się jej częścią.

Magdalena Abakanowicz, Tłum, 1994, Muzeum Narodowe we Wrocławiu. https://mnwr.pl/wp-content/uploads/2018/07/Magdalena-Abakanowicz-T%C5%82um-1994-687×1030-687×1030.jpg

Postaci ludzkie (ale też zwierzęce), bardziej lub mniej kompletne artystka formowała za pomocą swojej ulubionej tkaniny łączonej z innymi materiałami. Z czasem rozszerzyła repertuar tworzyw, sięgając po drewno, brąz i kamień, dające inne możliwości. Pozostała jednak przy rzeźbach monumentalnych, wchodzących w dialog z przestrzenią.

Od Korei po Chicago

O sukcesie Abakanowicz świadczy również fakt, że jej prace w ten sam sposób kontemplować mogą odbiorcy we wszystkich szerokościach geograficznych. Najwięcej zespołów figur w otwartych przestrzeniach można podziwiać w Stanach Zjednoczonych, m.in. „Brązowy tłum” w Dallas czy słynna „Agora” w Chicago. Głośną pracą w kontekście rekordów na rynku sztuki była grupa „Caminando” będąca w posiadaniu zmarłego aktora Robina Williamsa, sprzedana dwa lata temu za ponad 8 mln złotych.

Magdalena Abakanowicz, Agora, 2005-2006, Grant Park, Chicago. https://www.flickr.com/photos/atelier_tee/486887916

Warto wspomnieć także o pracach znajdujących się w Izraelu, Włoszech, a nawet tak odległych zakątkach jak Korea Południowa i Japonia. W Jerozolimie, w pustynnym otoczeniu, stanął rząd kamiennych kręgów, przypominających żarna lub też prehistoryczne budowle, zatytułowany „Negev”. Dla Fundacji Giuliano Gori we Florencji powstało „Katharsis” – grupa 30 uproszczonych, wyżłobionych antropomorficznych figur z brązu. W Seulu zaprezentowana została grupa symbolicznych, zwierzęcych głów z brązu, zatytułowana „Przestrzeń smoka”.

Szczególnym zleceniem była natomiast praca upamiętniająca ofiary ataku atomowego znajdująca się w Miejskim Muzeum Sztuki Współczesnej w Hiroszimie. W miejscu, gdzie wielu ludzi szukało schronienia, artystka ustawiła grupę brązowych korpusów w dramatycznym wygięciu.

2021 – rok artystki

Magdalena Abakanowicz zmarła w 2017 roku. Jej grób znajduje się na Powązkach Wojskowych w Warszawie.

Artystka uznawana jest za jedną z najważniejszych postaci polskiej współczesnej sceny artystycznej. Cztery lata po jej śmierci uczelnia, z którą najdłużej była związana, obecnie Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, wybrała prof. Magdalenę Abakanowicz na swoją oficjalną patronkę.

Aby uczcić to wydarzenie Muzeum Narodowe w Poznaniu przygotowało monograficzną wystawę zatytułowaną „Magdalena Abakanowicz. Jesteśmy strukturami włóknistymi”. Podtytuł wystawy to cytat z samej artystki, pochodzący z wygłoszonego przez nią wykładu w Berkley w 1978 roku. Ekspozycja koncentruje się przede wszystkim na tkaninach w jej twórczości. Zobaczymy na niej abakany oraz prace z innych cyklów, m.in. „Alteracje”, „Mutanty”, „Anatomia”. Wśród prezentowanych obiektów znalazły się również materiały filmowe i szkice.

Wystawę można zwiedzać do 24 października. Wydarzeniu towarzyszy program edukacyjny i zorganizowane oprowadzania.
*Zdjęcie otwierające pochodzi z archiwum Magdaleny Abakanowicz.

Apolonia Filonik – absolwentka historii sztuki i italianistyki, skutecznie łącząca swoje zainteresowania jako tłumaczka i autorka tekstów o tematyce artystycznej, turystycznej i filologicznej. Ciekawią ją transgraniczne zjawiska w literaturze i sztuce. Jej ulubione miejsce to Teatr Wielki w Warszawie, a w wolnym czasie praktykuje dolce vita i taniec.

Barbara Hepworth

🟧 Przeczytaj: Barbara Hepworth – pierwsza dama brytyjskiej rzeźby
🟧 Przeczytaj: Alina Szapocznikow – zostawić w materii ślad
🟧 Przeczytaj: Stanisław Szukalski – artysta o wolnym duchu i rogatym sercu

👉 Znajdź ciekawe wydarzenia kulturalne w naszej >>> wyszukiwarce imprez <<

Udostępnij:


2024 © Fundacja ProAnima. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Skip to content