Ikony polskiej fantastyki. Tylko Lem i Sapkowski? Proanima.pl

Polska fantastyka stoi bardzo wysoko. Świetnie zapoczątkowana przez Stanisława Lema, kontynuowana przez Andrzeja Sapkowskiego i wielu innych niesamowicie zdolnych autorów. A co ją charakteryzuje, kto był inspiracją do stworzenia jednej z najpopularniejszych gier na świecie i co przewidział Lem? Poznaj ikony polskiej fantastyki

Fantastyka co to jest?

Według Słownika Języka Polskiego PWN fantastyka ma dwa znaczenia. Pierwsze z nich oznacza wytwory wyobraźni odzwierciedlane m.in. w mitach, folklorze, utworach literackich; drugie – twórczość literacką, filmową lub inną przedstawiającą świat i wydarzenia nierealne. Główną cechą charakterystyczną jest szeroko pojęta nierealność przedstawianych wydarzeń. Autorzy stwarzają w swych powieściach nową rzeczywistość, niespotykany świat. Ich metody są przeróżne. Niektórzy wprowadzają do fabuły postaci superbohaterów, nieznaną dotychczas technologię czy magię. Wszystko to przenosi czytelnika do innego świata. Takiego, w którym rzeczywistość miesza się z fantastyką. Przyjmuje się też ogólny podział tego gatunku. Pierwsza to tzw. science fiction, czyli fantastyka naukowa. Charakteryzuje ją temat postępu nauki i technologii, a akcja najczęściej dzieje się w przyszłości. Drugi rodzaj to fantasy zwykle ze zjawiskami nadprzyrodzonymi, inspirowanymi mitologią. Ostatni, horror, występuje, kiedy życie głównego bohatera jest zagrożone, choć jest to nierealne z punktu widzenia rzeczywistości.

Początki fantastyki w Polsce

Za jednego z najbardziej uzdolnionych polskich twórców literatury fantastycznonaukowej od lat uznaje się Stanisława Lema. Nie sposób o nim nie wspomnieć pisząc o fantastyce. To właśnie w recenzji jego książki po raz pierwszy użyto terminu fantastyka naukowa. Lista sukcesów autora zdaje się nie mieć końca; odznaczenia, nominacje, nagrody, medale. Za jedno z ciekawszych uznaje się nazwanie jego nazwiskiem jednej z planetoid i pierwszego polskiego satelity naukowego, co pokazuje, jak ogromny był jego wpływ na rozwój nauki i techniki. Jego fenomen do dzisiaj poruszany jest w wielu pracach naukowych czy dyskusjach. Podjęto się również analizy jego twórczości, z czego wynika, że niemal zawsze wprowadza do swoich powieści ekspertów naukowych oraz istoty, które mogą budzić społeczny lęk spowodowany niezrozumieniem. Na zwrócenie uwagi czytelników zasługuje fakt przewidywań autora. Do najbardziej rozsławionych należy wizja schyłku papierowych książek i rozkwit tych elektronicznych oraz audiobooków, co Lem przepowiedział już w 1961r. A kogo za swoją główną inspirację przy tworzeniu Simsów podawał jej twórca – Will Wright? Oczywiście również Lema. Można więc pokusić się o stwierdzanie, że to już nie są ikony polskiej fantastyki!

Ikony polskiej fantastyki — The Sims, Maxis. Pierwsza odsłona kultowej gry zainspirowana była twórczością Stanisława Lema. Fot. Materiały prasowe

Inny bohater

Andrzej Sapkowski to jedna z najbardziej rozpoznawalnych osób w polskim świecie kulturalnym. Jest pisarzem specjalizującym się w fantasy. Najczęściej tłumaczony po Lemie autor fantastyki pochodzący z Polski. Mało znanym faktem jest tematyka jego pierwszego opublikowanego opowiadania, ponieważ dotyczyła ona… połowu pstrąga stalogłowego. Największą popularność przyniosło mu jednak coś innego. Była to powieść pt. ,,Wiedźmin”. Pierwsze opowiadanie po tym tytułem ukazało się w czasopiśmie „Fantastyka” dzięki temu, że Andrzej Sapkowski był laureatem konkursu literackiego, który odbywał się na łamach gazety. Stworzona na tej podstawie gra, film i serial twórcy Laurena Schmidta biły rekordy popularności, a Uniwersum Wiedźmina zyskało sławę. Jednak to właśnie gra produkcji CD Project wzbudziła największe kontrowersje. Zadziało się tak za sprawą żądań autora do twórców gry. Kilka lat wcześniej sprzedał on prawa do „Wiedźmina” za jednorazową opłatą. Jednak po sukcesie gry zdecydował się wysunąć względem twórców pretensje i chęć uzyskania dodatkowych 60 mln zł. Konflikt wpłynął na popularność wszystkich stron, a zakończył się ugodą i porozumieniem, którego szczegóły nie są znane do dzisiaj.

Czy Polacy czytają fantastykę?

Według corocznego raportu Biblioteki Narodowej dotyczącego czytelnictwa w Polsce tylko 42% respondentów przeczytało w ciągu poprzedzających 12 miesięcy przynajmniej jedną książkę. Jest to jednak i tak najlepszy wynik od wielu lat. Być może wpłynęła na to pandemia i ogólny społeczny przymus spędzania większości czasu wolnego w domu. Co dziesiąta Polka czy Polak czytają 7 lub więcej książek rocznie. Jeśli chodzi o fantastykę dla dorosłego czytelnika, zajmuje ona 4. miejsce wśród typów czytanych książek. Według statystyk najczęściej sięgają po nią mężczyźni w przedziale wiekowym 25 – 39. Zaś sam Andrzej Sapkowski plasuje się na 7. miejscu wśród najpoczytniejszych autorów będąc za Remigiuszem Mrozem, Olgą Tokarczuk, Stephenem Kingiem czy Adamem Mickiewiczem i Henrykiem Sienkiewiczem.

Czy warto znać ikony polskiej fantastyki?

Największe dzieła polskiej fantastyki na dobre wpisały się w historię polskiej literatury. Zdecydowanie warto je sobie przybliżyć. Przynajmniej po to, żeby mieć wyrobione zdanie na ten temat. A może akurat okaże się Twoim nowym ulubionym gatunkiem literackim?

W artykule przeczytasz o:

polskiej fantastyce,
Stanisławie Lemie,
Andrzeju Sapkowskim,
Simsach.

Natalia Rogowska – studentka dziennikarstwa i komunikacji społecznej w Poznaniu, pasjonatka literatury, polityki i spraw społecznych. Działa również w studenckim radiu Meteor.