Eugeniusz Bodo: od gwiazdy kina do więźnia łagru

Przed kilkoma laty mieliśmy okazję oglądać serial przybliżający jego postać, wyprodukowany przez Telewizję Polską w 2016 roku. Jeśli ktoś nie miał jeszcze okazji obejrzeć serialu “Bodo” polecam lekturę tego krótkiego tekstu biograficznego, w szczególności, że ów serial ma tę przypadłość, że miesza historię z fikcją jego twórców.

Początki

Bohdan Eugeniusz Junod, bo tak w rzeczywistości się nazywał, urodził się 28 grudnia 1899 roku w Genewie jako syn Szwajcara i Polki. Jego matka była polską szlachcianką, katoliczką, ojciec zaś szwajcarskim protestantem (i w tej wierze wychowany został Bodo) z rodziny, która wywodziła się z Francji. Zainteresowany nową technologią, kinematografią, Teodor Junod podróżował po najdalszych zakątkach imperium rosyjskiego z pokazami filmowymi, by wreszcie na początku XX stulecia osiąść na stałe w Łodzi.

Tam też założył własny kinoteatr “Urania”. Podobno to właśnie tam mały Eugeniusz, mający zaledwie 10 lat, miał okazję zadebiutować w jednej ze sztuk jako Bodo, kowboj – pseudonim ten, będący połączeniem pierwszych liter jego imienia oraz jego matki (Jadwiga Anna Dorota) stał się nazwiskiem, pod którym został zapamiętany aż po dziś dzień. Prawdziwą karierę rozpoczął w wieku 17 lat w 1917 roku, występując jako piosenkarz i tancerz. Swój prawdziwy, dorosły debiut teatralny miał w teatrze “Apollo” w Poznaniu, co miało miejsce 11 stycznia 1917 roku. Przez dwa kolejne lata pojawiał się na scenach poznańskich i lubelskich, by w 1919 roku zawitać do stolicy odrodzonej Rzeczpospolitej.

W Warszawie występował w kabaretach, których nazwy znane są do dziś, jak np. “Qui Pro Quo” czy “Morskie Oko”. W roku 1920 udało mu się otrzymać angaż w Łodzi, w teatrze “Bagatela”, lecz już w 1921 odbył swój stołeczny debiut teatralny w operetce “Amerykanka”.

Reri jako Moana i Eugeniusz Bodo jako Stefan w jednej ze scen filmu “Czarna Perła”, źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Reri#/media/Plik:Czarna_Per%C5%82a_1934.jpg

Na ekranie

W roku 1925 wkroczył przed obiektywy kamer, by zagrać w filmie “Rywale”, co stanowiło przepustkę do wielkiej kariery, w której łącznie zagrał w 30 filmach. Od tej pory można zdecydowanie mówić o wzroście jego popularności. Kolejne produkcje przynosiły mu coraz większy rozgłos, by na dobre zyskać status filmowej gwiazdy w latach 30., już w okresie kina dźwiękowego, z którego zresztą do dziś kojarzymy jego największe role.

Eugeniusz Bodo nie ograniczył się jedynie do gry w filmach, postanowił również zostać producentem. Został współwłaścicielem wytwórni filmowej B-W-B, wraz z Michałem Waszyńskim (znany reżyser) oraz Adamem Brodziszem (również aktor). To właśnie ta powstała w 1931 roku wytwórnia już w drugim roku swej działalności wyprodukowała film “Głos pustyni” – zdecydowanie jedną z najgłośniejszych produkcji wschodzącego wówczas kina dźwiękowego. Ekranizacja powieści Ferdynanda Ossendowskiego pt. “Sokół pustyni” była polskim odzwierciedleniem panującej wówczas w filmowym świecie mody na filmy o romantycznej miłości w świecie arabskim. W filmie tym wystąpiły czołowe gwiazdy polskiego kina, w tym sam Bodo w roli szejka Abdullacha.

W roku 1933 Bodo założył własną wytwórnię – Urania-Film, tam zrealizował łącznie siedem filmów, w tym jeden z dziś najbardziej rozpoznawalnych – “Piętro wyżej” (to z tej produkcji pochodzi znany i śpiewany do dziś przebój “Umówiłem się z nią na dziewiątą”). Mimo wytężonej pracy przed i za kamerami nie porzucił także występów na scenach kabaretowych, na których pojawiał się aż do wybuchu wojny.

Szwajcarski wyrok śmierci

Wiosną 1939 roku założył w Warszawie Cafe Bodo – kawiarnię słynną jeszcze przed wojną, ale także w czasie wojny, ponieważ to tam schronienie znalazło grono znanych aktorek, pracujących w charakterze kelnerek do zamknięcia kawiarni w 1940 roku. Sam Bodo nie sprawował już nadzoru nad lokalem, ponieważ we wrześniu 1939 roku przeniósł się do Lwowa. Tam, znając biegle rosyjski, mógł z powodzeniem podjąć pracę konferansjera oraz aktora teatralnego. Nagrywał również swoje znane przeboje w rosyjskiej wersji językowej.

Choć z reguły uważa się, że posiadanie szwajcarskiego paszportu, a takowy Bodo posiadał, jest błogosławieństwem, to jednak w rewolucyjnej logice Sowietów, będącej antyporządkiem w stosunku do tego, co znamy, dokument okazał się przekleństwem. W 1941 roku, już po ataku Rzeszy na Związek Sowiecki ujawnił fakt posiadania paszportu przed sowieckimi władzami, mając zamiar wyjechania do USA. Fakt posiadania dokumentu państwa neutralnego okazał się jednak podstawą do oskarżenia o szpiegostwo. Jako potencjalny agent został aresztowany i po przesłuchaniach oraz pobycie w więzieniu trafił ostatecznie w 1942 roku do łagru w Kotłasie (obw. archangielski). W kolejnym roku wnioskowano o jego zwolnienie z powodu złego stanu zdrowia, jednak wniosek nigdy nie został rozpatrzony. Zmarł 7 października 1943 roku, według aktu zgonu powodem było zapalenia płuc oraz pelagra.

Życie prywatne

W roku 1929 spowodował wypadek samochodowy, w którym śmierć poniósł jego przyjaciel Witold Roland, aktor i brat, również aktora, Jerzego Rolanda. Nocą 27 maja auto prowadzone przez Bodo pod Łowiczem, na trasie z Warszawy do Poznania wypadło z jezdni na zakręcie i spadło z kilkumetrowego nasypu. Bodo otrzymał wyrok 6-miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu, krążyły także nigdy nieudowodnione pogłoski o tym, że wszyscy pasażerowie oraz kierowca znajdowali się pod wpływem alkoholu. Jednak faktem jest to, że Eugeniusz Bodo był w późniejszym okresie zdeklarowanym abstynentem.

Jako znany aktor filmowy miał wiele wielbicielek, a jego życie uczuciowe dalekie było od statecznego. Był związany przez kilka lat z Norą Ney. W późniejszym okresie zachwycił się tahitańską aktorką, która przyjechała do Polski na występy. Anna Chevalier, znana bardziej jako Reri, za jego namową zdecydowała się zostać w Polsce i związać z aktorem. To dla niej wyprodukował film pt. “Czarna Perła”, w którym Reri zagrała główną rolę. Jednak ostatecznie z powodu różnic kulturowych, a przede wszystkim nadużywania alkoholu przez niemogącą się odnaleźć w Polsce Reri doszło do zakończenia znajomości. Mniej przychylni polskiej gwieździe zeznawali, że Bodo po prostu znudził się egzotyczną wybranką, a następnie usiłował ją od siebie odepchnąć, co w konsekwencji doprowadziło do alkoholowego nałogu.

Był mocno związany ze swoją matką, którą sprowadził do Warszawy, gdy tylko kupił sobie własne mieszkanie. Miał psa, doga niemieckiego o imieniu Sambo, który miał okazję przeżyć swego właściciela, choć niezbyt długo – został postrzelony w trakcie powstania warszawskiego.

Eugeniusz Bodo to zdecydowanie jedna z najlepiej rozpoznawalnych postaci przedwojennego kina. Zapewne nie bez wpływu na to pozostaje fakt, że wraz z Adolfem Dymszą tworzyli doskonały duet komediowy, lecz można śmiało stwierdzić, że o jego nieśmiertelności zadecydowały przeboje, które śpiewamy do dziś. Nie tylko wspomniane już “Umówiłem się z nią na dziewiątą”, ale także “Już taki jestem zimny drań”, “Sex appeal” czy “Ach, te baby”. Warto więc nie tylko słuchać, ale także oglądać, zwłaszcza, że filmy z Eugeniuszem Bodo są łatwo dostępne w internecie.

Sebastian Bachmura – publicysta, absolwent prawa związany z działalnością sektora pozarządowego. Redaktor naczelny kwartalnika “Myśl Suwerenna“, wśród zainteresowań m.in. nauki polityczne, historyczno-prawne, historia.