Array
(
    [0] => https://proanima.pl/wp-content/uploads/2021/11/Kompozytorzy-Mlodej-Polski-1400x926.jpg
    [1] => 640
    [2] => 423
    [3] => 1
)
        

Początek XX wieku przyniósł dla polskiej kultury muzycznej liczne zmiany, mające znaczący wpływ na jej dalszy rozwój. Przełomowym momentem było powołanie do życia stałej orkiestry symfonicznej przy Filharmonii Warszawskiej 5 listopada 1901 roku. Otworzyło to szereg nowych możliwości dla polskich twórców – rozbudowany aparat wykonawczy pozwalał na realizację innowacyjnych rozwiązań kompozytorskich, inspirowanych muzyką zachodnią. Działalność rozpoczęła grupa kompozytorów wykształconych pod kierunkiem Zbigniewa Noskowskiego, zwana Młodą Polską. Ich celem było ustanowienie nowych fundamentów dla dalszego rozwoju rodzimej kultury muzycznej, a także zmian w zakresie estetycznych kryteriów oraz społecznej funkcji muzyki.

Spółka Nakładowa Młodych Kompozytorów Polskich
Od lewej: Ludomir Różycki, Grzegorz Fitelberg i Karol Szymanowski,, zbiory Narodowego Archiwum Cyfrowego, domena publiczna

Powstanie Spółki Nakładowej oraz jej kluczowe założenia

Wśród kompozytorów i muzyków działających w okresie młodopolskim należy wymienić przede wszystkim członków powstałego w 1905 roku wydawnictwa muzycznego o nazwie Spółka Nakładowa Młodych Kompozytorów Polskich. Do wspomnianej grupy należeli Grzegorz Fitelberg, Ludomir Różycki, Apolinary Szeluto oraz Karol Szymanowski. Niekiedy zalicza się do nich również Mieczysława Karłowicza, który tworzył w podobnej stylistyce. Działalność spółki znajdowała się pod mecenatem księcia Władysława Lubomirskiego, a jej siedzibą stał się Berlin. Głównym postulatem młodych kompozytorów było odnowienie rodzimej muzyki poprzez nawiązywanie do ówczesnych nurtów awangardowych obecnych w Zachodniej Europie, co miało skutkować wypracowaniem nowych założeń polskiego stylu narodowego.

Szymanowski
Karol Szymanowski w swojej willi ‘Atma’ w Zakopanem (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe)

Najbardziej znany polski twórca I połowy XX wieku

Za najwybitniejszego młodopolskiego kompozytora, uznaje się Karola Szymanowskiego (1883-1937). Poza działalnością twórczą, aktywnie koncertował, podróżując po Europie oraz Ameryce, a także wspierał rozwój polskiego życia muzycznego – był wieloletnim dyrektorem, a później także pierwszym rektorem konserwatorium warszawskiego. W początkowych okresach działalności kompozytorskiej czerpał inspirację z dorobku romantycznych kompozytorów rosyjskich i niemieckich oraz francuskich impresjonistów. Ponadto interesował się orientalną kulturą Bliskiego Wschodu, co dostrzec można w jednym z jego najbardziej znanych dzieł – operze Król Roger. W ostatnim okresie swojej działalności kompozytorskiej, Szymanowski zwrócił się ku polskiemu folklorowi – czerpał w szczególności inspirację z muzyki kurpiowskiej oraz podhalańskiej, czego wyrazem są między innymi takie dzieła, jak balet Harnasie, czy cykl Pieśni Kurpiowskie.

W cieniu Szymanowskiego

Szymanowski
Ludomir Różycki, fot. wikimedia.org

Działalność Ludomira Różyckiego (1883 – 1953) koncentrowała się wokół kompozycji, dyrygentury, a także dydaktyki. Ukończył studia muzyczne w Warszawie oraz Berlinie. Początkowo głównym nurtem jego działalności była symfonika, a w szczególności poematy symfoniczne, natomiast w późniejszych okresach twórczości zwrócił się w kierunku opery, czego przykładem są takie dzieła, jak Bolesław Śmiały czy Eros i Psyche. Jest uważany za najwybitniejszego, zaraz po Stanisławie Moniuszce, polskiego kompozytora operowego. Warte uwagi są także jego utwory fortepianowe oraz pieśni, między innymi do słów Tadeusza Micińskiego, czy Cypriana Kamila Norwida. Był wykładowcą w Konserwatorium Galicyjskim Towarzystwa Muzycznego we Lwowie, Konserwatorium Warszawskim, a także w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach. Jest autorem muzyki do pierwszego polskiego filmu dźwiękowego Moralność pani Dulskiej (1930).

Szymanowski
Apolinary Szeluto, fot. wikimedia.org

Twórczość Apolinarego Szeluty (1885 – 1966) można scharakteryzować jako nowatorską, początkowo nawiązującą do tradycji europejskiej, a w szczególności rosyjskiej muzyki romantycznej. Podobnie jak inni kompozytorzy młodopolscy, podejmował próby stworzenia własnego stylu narodowego. W ostatnim okresie swojej działalności zwrócił się w kierunku stylu neoromantycznego oraz socrealistycznego. Na całokształt jego twórczości składają się między innymi utwory fortepianowe, opery, balety czy muzyka symfoniczna, między innymi poemat symfoniczny Mazepa.

Szymanowski
Grzegorz Fitelberg, fot. wikimedia.org

Grzegorz Fitelberg (1879 – 1953) pomimo wykształcenia kompozytorskiego, w swojej działalności artystycznej w głównej mierze zajmował się dyrygenturą. Większość jego kompozycji pochodzi z lat 1905 – 1908. Wśród mich warto wymienić poemat symfoniczny Pieśń o sokole czy Rapsodię polską. W późniejszych latach Fitelberg ograniczył swoją działalność kompozytorską jedynie do instrumentowania oraz transkrypcji orkiestralnych utworów innych artystów. Był wieloletnim dyrygentem Orkiestry Filharmonii Warszawskiej –założył Orkiestrę Symfoniczną Polskiego Radia w Warszawie, działał także w Wiedniu, Piotrogrodzie, Moskwie, Buenos Aires, czy Nowym Jorku. Po zakończeniu II wojny światowej został dyrygentem Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. Za swoją wszechstronną działalność otrzymał szereg nagród państwowych.

Okres Młodej Polski można uznać za znaczący dla rozwoju polskiej kultury muzycznej, gdyż był swoistym stadium przejściowym pomiędzy tradycjami XIX wieku, a nowoczesną stylistyką współczesności. Wprowadził rozgraniczenie pomiędzy wspomnianymi okresami w historii muzyki. Młodopolscy kompozytorzy wypracowali podwaliny dla nowoczesnego polskiego stylu narodowego.

Tekst: Dominika Winnicka

Rojst '97

🟧 Przeczytaj: Andrzej Panufnik – artysta bez ograniczeń
🟧 Przeczytaj: Antoni Fertner: Król polskiej komedii
🟧 Przeczytaj: Jan Bułhak – życie i twórczość fotografa

👉 Znajdź ciekawe wydarzenia kulturalne w naszej >>> wyszukiwarce imprez <<<

Anna Gacek

Udostępnij:


2024 © Fundacja ProAnima. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Skip to content