Senior wykluczony cyfrowo

Trudno wyobrazić sobie życie bez nowoczesnych technologii. Szczególnie teraz, kiedy za sprawą koronawirusa zostaliśmy zmuszeni do pracy i nauki w domu. Komunikatory, platformy do realizacji projektów i zdalnej edukacji ratują nam życie zawodowe, jak i prywatne. Skoro wirus czai się dosłownie wszędzie – w biurze, szkole, kinie, teatrze, galerii handlowej, sklepie i przychodni – to izolacja staje się niestety – czy chcemy tego, czy nie – najlepszym środkiem powstrzymującym rozprzestrzenianie się epidemii. Nie mamy wyjścia: musimy pracować na tzw. „Home Office”, uczyć dzieci przez Teamsa albo Zooma, a zakupy robić rzadziej, wychodząc do sklepu wtedy, gdy jest to konieczne. Tylko co w tej sytuacji może zrobić senior, pozbawiony dostępu do nowoczesnych technologii, żyjący na cyfrowej pustyni, skazany na sporadyczne kontakty z bliskimi, którzy – jeśli już się z nim kontaktują – to najczęściej dzwonią albo zostawiają zakupy pod drzwiami?

cyfrowe podlaskie — senior wykluczony cyfrowo

Wykształcenie i dochody

Problem jest poważny, bo nic tak nie wpływa na nasze samopoczucie i zdrowe psychiczne jak kontakt z drugim człowiekiem i z kulturą. I chociaż nowoczesne technologie nigdy nie zastąpią nam prawdziwych relacji, są w miarę sensownym rozwiązaniem problemu. Tylko co począć z wykluczonymi cyfrowo seniorami? Jak możemy im pomóc?

Federacja Konsumentów opublikowała w styczniu 2021 roku raport „Wykluczenie cyfrowe podczas pandemii. Dostęp oraz korzystanie z Internetu i komputera w wybranych grupach społecznych”. Jego autorzy piszą: „Wykluczenie cyfrowe w Polsce ma twarz seniora. 3,63 mln osób w wieku 55-74 lat nigdy nie korzystało z internetu. Stanowią one 80,4 proc. wszystkich niekorzystających. 3,74 mln osób w wieku 55-74 lat nigdy nie korzystało z komputera. Stanowią oni 78,1 proc. wszystkich niekorzystających”. Jednym z czynników, który ma wpływ na tę sytuację, jest wykształcenie. Otóż w grupie osób w wieku 55-74 lata, posiadających niższe wykształcenie, prawie 80% nigdy nie korzystało z sieci internetowej, natomiast odsetek ten spada aż do 6% procent w przypadku osób starszych z wykształceniem wyższym. Na wykluczenie cyfrowe ma również wpływ zamożność polskich seniorów: osoby w wieku 55+ przyznają, że ich miesięczne dochody to jeden z głównych czynników uniemożliwiających korzystanie z nowoczesnych technologii takich jak Internet.

Wyobraźmy więc sobie sytuację, w jakiej znaleźli się seniorzy pozbawieni dostępu do kultury online. Przecież wśród nich są osoby, których nie satysfakcjonuje program emitowany w telewizji i popularne dziś tureckie seriale obyczajowe. Jeśli ktoś przyzwyczajony był do udziału w spektaklach, wernisażach, dyskusjach literackich i festiwalach filmowych, to bez komputera lub smartfona podłączonego do sieci może czuć się fizycznie odizolowany od wydarzeń, które w całości przeniosły się do Internetu.

cyfrowe podlaskie senior — senior wykluczony cyfrowo

e-Senior potrafi

Jak więc przeciwdziałać cyfrowej marginalizacji seniorów? Propozycji jest kilka. Jedną z nich są Rady Seniorów – mniej lub bardziej sformalizowane grupy osób starszych, które chcą spotykać się po to, by rozmawiać o problemach, z jakimi borykają się na co dzień w swoich domach, miastach i gminach. Takie Rady Seniorów działają także na terenie województwa podlaskiego, współpracując chociażby z instytucjami samorządowymi, m. in. z Urzędem Marszałkowskim Województwa Podlaskiego, który powołał w tym celu pełnomocnika do spraw ludzi starszych.

Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego prowadzi także projekt „Cyfrowe Podlaskie”, którego celem jest zwiększenie stopnia oraz poprawa umiejętności korzystania z Internetu, w tym z e-usług publicznych (projekt finansowany jest w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa na lata 2014-2020). Jego częścią jest projekt Open Education Group, w ramach którego organizowane są m. in. szkolenia z obsługi komputera i Internetu od podstaw, uzupełnione wykładami oraz warsztatami poświęconymi e-usługom publicznym i bezpieczeństwu w sieci, poznawania i nauki obsługi obecnie funkcjonujących aplikacji komunikacyjnych czy oferujące dostęp do telewizji i kultury cyfrowej

Poza tym Ministerstwo Cyfryzacji realizuje projekt „e-Senior potrafi”, którego celem jest promowanie wykorzystywania technologii w codziennym życiu przez osoby w różnym wieku. I tak np. na stronie gov.pl w zakładce „Cyfryzacja” seniorzy znaleźć mogą kilka prostych rad, związanych z korzystaniem z sieci internetowej. Znajdują się tu rady dotyczące bezpieczeństwa w Internecie, które możemy wziąć sobie do serca bez względu na wiek: „Jeśli w swojej skrzynce e-mail znaleźliście wiadomość, na którą nie czekaliście, a w niej podejrzany link – nie klikajcie! Nawet, jeśli dostaniecie wiadomość od kogoś, kogo znacie, ale budzi ona Wasze wątpliwości lub wygląda podejrzanie – skasujcie ją. Lepiej dmuchać na zimne”.

Warto pamiętać, że w Polsce rozpoczęto realizację wieloletniego programu na rzecz osób starszych „Aktywni+” na lata 2021–2025. W jego budżecie znalazło się łącznie 200 milionów złotych na działania i inicjatywy aktywizujące osoby wieku senioralnym. Beneficjentami programu mogą być organizacje pozarządowe i inne podmioty działające na rzecz seniorów, które mogą otrzymać dofinansowanie swoich projektów na kwotę od 25 tys. do 250 tys. zł.

Edukacja przede wszystkim

Dzięki projektom rządowym i działalności organizacji pozarządowych wiele kwestii wykluczenia cyfrowego zmienia się „na plus”. Jedynym z najskuteczniejszych rozwiązań jest oczywiście edukacja – nie tylko seniorów, ale i osób dorosłych (opiekunów i członków rodzin seniorów), którzy – dzięki metodycznemu wsparciu mogą pomóc osobom starszym przekazać podstawową wiedzę i umiejętności poruszania się w Internecie. Oczywiście jest to niemożliwe bez skutecznej aktywizacji seniorów. Wiąże się to z wyjściem z domu, udania się do sali szkoleniowej i nauki np. podstaw obsługi komputera. Pandemia stanowi przeszkodę, bo szkolenia i warsztaty mogą być zagrożeniem dla zdrowia tych, którzy koronawirusa jeszcze nie przeszli, nie zaszczepili lub po prostu obawiają się wirusa. Dlatego działania rządu, samorządów i NGO-sów powinny być wspierane przez nas wszystkich – synów, córki, wnuki i wnuczki, którzy swoim ukochanym seniorom pokażą, jak włączyć komputer, smartfon lub tablet, wejść na Google Meet albo założyć konto na Facebooku i zalogować się do Messengera, a następnie – dzięki nowo przyswojonej wiedzy – wziąć udział w szkoleniu online albo w koncercie, projekcji filmowej czy wirtualnym spotkaniu literackim.

A więc do roboty!

Dominik Sołowiej – dziennikarz, krytyk filmowy, właściciel Agencji Reklamowej Studio DS Info. Współpracował z wieloma firmami i instytucjami publicznymi, kreując i realizując strategie marketingowe. Interesuje go marketing polityczny, zagadnienia public relations oraz problematyka nowych mediów.

Przeczytaj: www.cyfrowepodlaskie.wrotapodlasia.pl
Przeczytaj: Seniorzy, kultura i koronawirus
Przeczytaj: Dziennikarstwo obywatelskie – siła oddolnego zaangażowania
Przeczytaj: Na myśli i od serca, czyli co łączy książki i zdrowie