Wędrówki śladem najciekawszych polskich szlaków literackich

Zbliża się lato, a zagraniczne podróże w czasach pandemii wciąż generują wiele problemów i nie są pewną formą wypoczynku. Kto powiedział jednak, że musimy wybywać za granicę, by przeżyć ekscytującą przygodę? Polska też ma wiele do zaoferowania! Zwłaszcza miłośnikom literatury, którzy z powodzeniem mogą wyruszyć w podróż śladem swoich ulubionych powieści i autorów. Małopolska, świętokrzyskie, okolice Wielkopolski – to regiony, które słyną z takich tras. Koniecznie przeczytajcie ten artykuł, może któraś z nich szczególnie Was zainteresuje! Polski szlak literatury już czeka na Was!

Małopolski szlak literatury żydowskiej

Czy są tu jacyś entuzjaści kultury żydowskiej? Świetnie się składa! Szlak literatury żydowskiej jest dla was. Na waszej trasie z pewnością nie zabraknie miejsca na wyjątkową część Krakowa – Kazimierz, w której wciąż znajduje się mieszkanie słynnego na cały świat poety i barda, Mordechaja Gebirtiga, zamordowanego w 1942 roku podczas likwidacji getta. Wśród tłumaczy, którzy przekładali piosenki Gebirtiga na język polski, możemy znaleźć m.in. Agnieszkę Osiecką i Jacka Cygana. Jego oficyna zlokalizowana jest w samym sercu dzielnicy – na ul. Berka Joselewicza 5.

Fabryka Schindlera na Zabłociu i jej niesamowita historia zainspirowała z kolei Thomasa Keneally’ego do stworzenia powieści Lista Schindlera. Jej ekranizacja (reż. Steven Spielberg) o tym samym tytule jest Wam pewnie dobrze znana, bo zdobyła aż 7 statuetek na Gali Rozdania Oscarów w 1994 roku. W budynku mieści się obecnie muzeum. To tyle, jeżeli chodzi o Kraków. Ruszamy dalej. Tarnów i Brzesko to kolejne miasta na szlaku, w których przed II wojną światową zamieszkiwała spora diaspora żydowska. To ona powodowała żwawsze bicie serca u wielu poetów z dawnych czasów. Te miejscowości wciąż mają w sobie ducha tamtych lat, szczególnie polecam wam spokojne odkrywanie ich wyjątkowej architektury, a także wypicie aromatycznej kawy w jednej z tamtejszy urokliwych kawiarni. Zabytkami judaistycznymi w Tarnowie są przede wszystkim: bima – pozostałość po synagodze, łaźnia rytualna oraz kirkut. W Brzesko to m.in. stary i nowy cmentarz żydowski.

• Mordechaj Gebirtig
• Fabryka Schindlera
• Lista Schindlera
• Kraków
• Tarnów
• Brzesko

Szlak literatury dziecięcej w Małopolsce

Małopolski szlak literatury dziecięcej to raj dla najmłodszych. W Rudawie, miejscowości oddalonej ok. 20 km od Krakowa, Henryk Sienkiewicz przebywając pewnego razu na wakacjach, poznał 5-cio letniego Stasia Tarkowskiego, syna woźnicy Wojciecha i tak polubił chłopca, że obiecał mu, że jego postać znajdzie się w jednej z jego powieści. Tak też się stało – tym sposobem narodził się głównym bohater powieści „W pustyni i w puszczy”, rezolutny towarzysz Nel. Kopalnia soli w Wieliczce była natomiast natchnieniem dla Beaty Kołodziej, która inspirując się jej wnętrzem, stworzyła Solilandię, czyli fikcyjną krainę zamieszkiwaną przez Soliludków. Sucha Beskidzka i dzika przyroda okolicy została opisana przez Marię Konopnicką w baśni O krasnoludkach i sierotce Marysi oraz w wierszu Na jagody – koniecznie się tam wybierzcie, jeśli zachwyca Was bogactwo górskich szlaków!

Rytro, Rabka i Niedzica  – to kolejne obowiązkowe punkty na Waszej mapie, jeśli chcecie dowiedzieć się więcej o orderze uśmiechu, Rogasiu z doliny Roztoki i o bohaterach powieści Mariusza Wollnego Krew Inków: rzecz o awanturnikach końca XVIII wieku.

• Henryk Sienkiewicz
• Rudawa
• Kopalnia soli
• Beata Kołodzka
• Solilandia
• Sucha Beskidzka
• Rytro, Rabka i Niedzica
• Mariusz Wollny

Szlakiem małopolskich kawiarni literackich

Na terenie Małopolski, w okresie Młodej Polski, pojawiła się nowa tradycja kawiarniana. Mowa tu o kawiarniach literackich. Najwięcej znajdowało się ich w Krakowie: kawiarnia Schmidta, Turlińskiego, Jama Michalika czy Esplanada to tylko niektóre modne wówczas miejsca. Żeby jednak dobrze poznać klimat tamtych lat, udajcie się do Zakopanego i skierujcie swe kroki do kawiarni Literatka. Znajduje się ona w podziemiach przedwojennej willi Ślimak w stylu zakopiańskim. To tam w latach 1925 – 1930 przebywał słynny Witkacy, czyli Stanisław Ignacy Witkiewicz. Był to jego jedyny stały adres w tamtych latach. Mało tego – był on też współautorem projektu tego budynku. Współczesna Kawiarnia Literatka stylizowana jest na lata 20. XX wieku i wiernie oddaje ducha tamtych lat. Wpadając  do niej może uda Wam się wziąć udział w organizowanych tam spotkaniach literackich i kabaretowych, spektaklach i koncertach, które z pewnością nadadzą symbolicznego znaczenia Waszej wizycie.

Z Zakopanego znowu udajemy do Tarnowa. W centrum miasta znajdziecie nietypową kawiarnią w tramwaju, czyli Cafe Tramwaj. To replika maszyny, która jeździła po ulicach miasta w pierwszej połowie XX wieku. Wagon ten jest obecnie znanym miejscem kontaktu z poezją, odbywają się tu m.in. spotkania z cyklu Poezja przy kawie.

• Młoda Polska
• Kawiarnia Schmidta
• Turlińskiego
• Jama Michalika
• Esplanada
• Willa Ślimak
• Stanisław Ignacy Witkiewicz
• Zakopane
• Cafe Tramwaj

Literackie szlaki w Wielkopolsce

W Wielkopolsce koniecznie musicie odwiedzić 3 szlaki. Pierwszy z nich to szlak ludzi pióra i wiedzie przez takie miejscowości jak: Poznań, Objezierze, Łukowo, Wierzenica, Wronczyn, Gułtowy, Giecz, Środa Wielkopolska, Polwica, Zaniemyśl, Bnin, Kórnik, Rogalin i Puszczykówko. Większość z nich pewnie nie jest Wam znana, lecz znane są Wam zapewne nazwiska poetów i literatów, którzy związani byli z tymi miejscami. Wyruszycie tam bowiem w podróż śladem Adama Asnyka, Marii Dąbrowskiej, Arkadego Fiedlera, Józefa Wybickiego, Ignacego Krasickiego, Juliana Ursyna Niemcewicza, Juliusza Słowackiego, Józefa Ignacego Kraszewskiego, Kornela Makuszyńskiego, Jana Lechonia, Jarosława Iwaszkiewicza, Czesława Miłosza i Wisławy Szymborskiej. Chyba nie muszę Was dłużej przekonywać, że warto.

Drugi szlak — polskich noblistów prowadzi przez Poznań, Wrześnie, Pyzdrów, Żerków, Miłosław i Rogalin. Henryk Sienkiewicz gościł na ziemi wielkopolskiej w latach 1880, 1893, 1895 i 1899. Z kolei w Kołaczkowie koło Wrześni mieszkał przez pewien czas Władysław Reymont. Lech Wałęsa wielokrotnie bywał w Poznaniu i Wielkopolsce, m.in. uczestniczył w obchodach 25-lecia Poznańskiego Czerwca, a w Kórniku, w powiecie poznańskim, nad Jeziorem Kórnickim urodziła się Wisława Szymborska. Wielkopolskę chętnie odwiedzał także Czesław Miłosz, zaś jedyną polską noblistką, która nigdy nie przebywała w tamtych regionach, jest Maria Skłodowska Curie.

Adam Mickiewicz jest patronem ostatniego wielkopolskiego szlaku. Z adnotacji pochodzących z roku 1831 wiemy, że przebywał w Kopaszewie. Na pewno był też w Bielewie, Choryni, Lubiniu i Osieku. Blisko 3 tygodnie swego życia Mickiewicz spędził w nadgranicznym Śmiełowie, odwiedził wówczas także Dębno i Żerków. Jesienią 1831 r. gościł także w Luboni, Oporowie i Drzewcach koło Ponieca oraz w Krzekotowicach i Skoraszewicach między Krobią a Kobylinem. Co powiecie na taką wyprawę śladem naszego narodowego wieszcza?

• Poznań
• Objezierze
• Łukowo
• Wierzenica
• Wronczyn
• Gułtowy
• Giecz
• Środa Wielkopolska
• Polwica
• Zaniemyśl
• Bnin
• Kórnik
• Rogalin
• Puszczykówko
• Wrześnie
• Pyzdrów
• Żerków
• Miłosław
• Dębno

Świętokrzyski szlak literacki

Ten szlak jest chyba najpopularniejszy ze wszystkich. Prowadzi śladami pisarzy, którzy byli mocno związani z tym rejonem, a w swoich utworach podkreślali piękno okolicy. Wszyscy miłośnicy literatury mają tutaj możliwość podróżowania śladami m.in.: Stefana Żeromskiego, Witolda Gombrowicza, Henryka Sienkiewicza, Mikołaja Reja, Jana Długosza i Wincentego Kadłubka. Głównymi obiektami do zwiedzenia są tutaj: dworek rodziny Żeromskich w Ciekotach, Muzeum „Dworek Mikołaja Reja” w Nagłowicach, Muzeum Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku, dom rodzinny Gustawa Herlinga-Grudzińskiego w Suchedniowie czy Muzeum Witolda Gombrowicza w Bodzechowie.

Oprócz szlaków tematycznych zaprezentowanych powyżej możecie podróżować także śladami wybranych artystów m.in. Heleny Modrzejewskiej, Stanisława Wyspiańskiego, ks. Józefa Tischnera, Jerzego Pilcha, Sławomira Mrożka, Czesława Miłosza, Stanisława Lema i wielu innych. Możecie też zwiedzić Lipce Reymontowskie i Łódź – śladem Ziemi Obiecanej. Także komu w drogę, temu czas! Ruszajcie szlakiem swoich ulubionych pisarzy, poetów i kronikarzy.

• Dworek rodziny Żeromskich
• Muzeum „Dworek Mikołaja Reja”
• Muzeum Henryka Sienkiewicza
• Dom rodzinny Gustawa Herlinga-Grudzińskiego
• Muzeum Witolda Gombrowicza

Karolina Magiera – z wykształcenia polityk społeczny i menedżer kultury. Obecnie specjalista ds. promocji jednej z krakowskich instytucji kultury, a także Wiceprezes Fundacji Sztukarnia –organizacji wspierającej działania kulturalne, edukacyjne i społeczne. Związana również z wieloma  organizacjami pozarządowymi oraz agencjami marketingowymi, które wspiera jako szkoleniowiec, researcher oraz copywriter.

Przeczytaj: Kino społecznie zaangażowane
Przeczytaj: Jesienny spacer szlakiem polskiego street art’u
Przeczytaj: Czy poezja Zbigniewa Herberta wciąż jest aktualna?