Dodaj wydarzenie
Kalendarz
Moje konto
Festiwal Era Schaeffera jest cyklicznym wydarzeniem kulturalnym, które opiera się na realizacji pomysłu interdyscyplinarnego połączenia sztuk – teatru, tańca, muzyki, obrazu – wokół wybranych dzieł dramaturgicznych, muzycznych i filozoficznych Bogusława Schaeffera. To multimedialny, audiowizualny, utrzymany w technice collage’u performance, w ramach którego twórcy wykorzystują szeroki wachlarz środków ekspresji artystycznej, łączą różne dziedziny sztuk oraz otwartą formę przedstawienia i interakcję z publicznością.
Odbywa się regularnie w sezonie jesiennym od 2009 roku w Warszawie oraz gościnnie w innych polskich miastach i za granicą np. w Paryżu, Madrycie czy Edynburgu. Ostatnia, 12. Era Schaeffera była wirtualną podróżą do kolejnego świata Bogusława Schaeffera, rozpiętą między kontynentami: w Warszawie odbył się spektakl pt. „Planeta Schaeffer”, w Los Angeles „z Nowego Świata – Schaeffer w L. A.” W pandemicznym, 2020 r. odbyło się też teatralno-filmowe wydarzenie online oparte na improwizacji inspirowanej partyturami Bogusława Schaeffera – “Schaeffer Puzzle Play”- bowiem twórczość Mistrza nie zna granic.
13. Era Schaeffera odbędzie się w tym roku pod koniec października, ale zanim porozmawiamy o tegorocznym programie (a w obsadzie gwiazdy), przypomnijmy sylwetkę Bogusława Schaeffera. Był przecież nie tylko muzykiem – nazywano go „Leonardem da Vinci XXI wieku” – nie mijam się z prawdą….
Tak, to prawda. Bogusław Schaeffer (1929-2019) był z pewnością jednym z najoryginalniejszych twórców w dziejach polskiej kultury i awangardy w sztuce. To twórca wielowymiarowy – kompozytor, teoretyk muzyki, dramaturg, filozof, pedagog, grafik, reżyser teatralny, aktor. Miał błyskotliwy umysł i poczucie humoru. Był artystą wszechstronnym, autorem: 17 książek, ponad 800 kompozycji muzycznych, 44 dramatów, 700 prac graficznych. Wyprzedzał swoje czasy, eksperymentował we wszystkich sferach, w których działał, zaskakiwał niczym Leonardo da Vinci właśnie. Zyskał międzynarodową sławę i choć był ceniony w świecie, nadal jest niedoceniany w Polsce, pomimo że jego twórczość jest reprezentatywna dla całej polskiej sztuki współczesnej.
Stefan Kisielewski o Schaefferze pisał „Ojciec nowej muzyki”. Sam Schaeffer mówił o sobie: „Urodziłem się kompozytorem po to żeby odnowić polską muzykę”. I to się udało.
Promocja dorobku jednego artysty podczas Festiwalu Era Schaeffera to w dużym zbliżeniu przedstawienie dorobku polskiej sztuki współczesnej w zakresie teatru, muzyki, plastyki i filozofii.
Jolanta Tokarczyk: W której z twórczych dyscyplin Bogusław Schaeffera czuł się najlepiej i najpełniej się realizował?
Krystyna Gierłowska: W każdej… Trudno powiedzieć… Schaeffer był filozofem, z doktoratem w PAN w Warszawie. Był obserwatorem. Ciekawe, że jego dramaty są uwzględnione w spisie kompozycji.
Jeżeli weźmie się na Festiwal Era Schaeffera osobę, która nie zna języka polskiego, słyszy ona melodię, widzi obraz, „abstrakcję zaklętą w nuty” (cytat Schaeffera ze spektaklu „Multimedialne Coś”). Jeżeli ogląda się jego grafiki, one wyglądają jak nuty, nuty wyglądają jak grafiki. Oglądamy sztukę, dramat Schaeffera, widzimy koncert, słyszymy muzykę i odwrotnie – jesteśmy na koncercie, widzimy sztukę… To taki kosmiczny pryzmat, według mnie imaginacja, wyobraźnia tego wszystkiego razem…
Profesor Schaeffer odszedł dwa lata temu (w wieku 90. lat), ale festiwal powstał jeszcze za jego życia. Jak zareagował na ten pomysł i komu zawdzięczamy tę inicjatywę.
Razem z Markiem Frąckowiakiem, z którym w sierpniu 2001 r. stworzyliśmy Fundację Przyjaciół Sztuk „Aurea Porta”, chcieliśmy żeby zaistniało coś innego, ponadczasowego, niekonwencjonalnego… Marek Frąckowiak – założyciel i pierwszy Prezes FPS AUREA PORTA, mój największy przyjaciel, aktor filmowy i teatralny, producent spektakli, felietonista i karykaturzysta, zmarł 6 listopada 2017 roku – i ja, Krystyna Gierłowska – menadżer Fundacji, dyrektor kreatywna, aktorka, organizatorka produkcji telewizyjnych, inspiratorka licznych wydarzeń teatralnych i kulturalnych – podjęliśmy się realizacji marzenia: wspieranie kultury polskiej oraz promocja inicjatyw artystycznych w tych jakże trudnych dla sztuki czasach. Zgodnie ze statutem Fundacja promuje w naszym społeczeństwie chęć obcowania z kulturą w możliwie najszerszym tego słowa znaczeniu.
Pierwszym, w pełni zrealizowanym własnymi siłami, przedsięwzięciem Fundacji było wystawienie w 2001 r. najnowszej sztuki Bogusława Schaeffera pt. „Skala’’. Sztuka była grana z powodzeniem w teatrze Rampa i w wielu miastach Polski (wystawaliśmy 150 spektakli), w 2006 roku zagraliśmy gościnnie w Londynie w Polskim Ośrodku Kulturalnym.
Przy realizacji projektów związanych z Bogusławem Schaefferem, zrodził się pomysł na realizację filmu dokumentalnego o profesorze Schaefferze oraz zorganizowanie schaefferowskiego Festiwalu w wykonaniu muzyków jazzowych. W marcu 2007 r. miała miejsce prapremiera sztuki Bogusława Schaeffera „Multimedialne Coś” oraz wystawa jego grafik muzycznych i koncert. W 2008 roku w kwietniu odbyła się premiera filmu dokumentalnego „Solo” poświęconego twórczości Bogusława Schaeffera oraz koncert Orkiestry Polskiego Radia Amadeus pod dyrekcją Agnieszki Duczmal – artysta został uhonorowany odznaczeniem Gloria Artis.
Zamysł na Erę Schaeffera powstał w 2008 roku i od tamtego czasu, począwszy od roku 2009 rok rocznie organizujemy jesienią w Warszawie Festiwal oparty o bogaty dorobek Schaeffera. Założeniem Ery Schaeffera jest swobodna, nieskrępowana niczym – szczególnie ramami sztuki, medium, sceny czy tematu – ekspresja artystycznych idei i wymiana myśli. W interaktywnej i audiowizualnej przestrzeni teatralnej, pulsującej dramaturgicznym oraz muzycznym rytmem i tańcem, dzieła Mistrza ukazywane są w rozmaitych, zaskakujących kontekstach, pozwalających otworzyć schaefferowski świat twórczej wyobraźni na współczesność.
Zawsze lubiłam awangardę i szukanie nowych pomysłów w energii. Zawsze, jak pojawia się u mnie myśl, widzę obraz, który potem się materializuje. Uważam, że w sztuce, zwłaszcza w muzyce, jest wiele do odkrycia, wyszperania nowych pomysłów w materii jaką jest kosmos – nieskończoność. Tam jest prawdziwa sztuka… Na świecie są artyści, którzy myślą ponadczasowo, jak Schaeffer. I choć przy każdej edycji Festiwalu jest za mało czasu, to udaje się każdym razem. Właśnie dzięki tej energii, sile kreacji, improwizacji. Szkoda, że tylko raz w roku możemy zaprezentować naszą pracę, w którą dużo energii i twórczości wkładają artyści, ekipa techniczna, osoby związane z organizacją…
A prof. Schaeffer ucieszył się z pomysłu stworzenia Festiwalu, cyklicznych spotkań z jego sztuką. Lubił, bawił się patrzeniem na każde wydarzenie…
Jacy twórcy związani byli z Erą Schaeffera w ciągu minionych dwunastu edycji Festiwalu?
Nasz projekt na przestrzeni kilkunastu lat – w tym roku mamy już 13. edycję Festiwalu – zebrał znakomite grono artystów, zarówno polskich, jak i zagranicznych. Nie sposób wymienić wszystkich, a nie chciałabym nikogo pominąć, bo każdy z nich z wniósł swój indywidualny wkład w Erę i zostawił swój ślad w pamięci fanów schaefferowskiej twórczości.
Wśród polskich muzyków warto wymienić: Orkiestrę Amadeus pod dyrekcją Agnieszki Duczmal, Urszulę Dudziak, Michała Urbaniaka, Włodka Pawlika, śp. Tomasza Stańko, Kwartet Olgi Szwajgier, Chór Camerata Silesia, Andrzeja Karałowa & Macieja Piszka, Pawła Gusnara, Artura Dutkiewicza, L.U.C.-a, Patryka Zakrockiego, Janusza Radka, Marcina Wyrostka z zespołem… Spośród zagranicznych muzyków w Erę Schaeffera byli zaangażowani m.in.: sopranistka Valentina Pennino, Michael Patches Stewart, Jorgos Skolias, Andy Ninvalle, Padma Shankar, Ghatam Giridhar Udupa , Kathak Rajeev Mahavir z Indii, multiinstrumentalista z NY Nathan Davis. A w aktorskiej obsadzie znaleźli się: Marek Frąckowiak od 1 edycji, Waldemar Obłoza, Witold Jurewicz, Lidia Bogaczówna, Izabela Warykiewicz, Marcel Wiercichowski, Lena Kowalska, a także Socorro Anadón, Sean Palmer, Izabella Miko czy Anthony Nikholchev. Gościem specjalnym na kilku Erach był Prof. Richard Demarco. Prawdziwa plejada utalentowanych artystów.
Ubiegłoroczny festiwal odbywał się online, a jak będzie w tym roku? W programie nie zabraknie artystów tej miary, co Alicja Węgorzewska czy Marcin Wyrostek. Jakie jeszcze atrakcje czekają na gości w warszawskim Basenie Artystycznym?
Era Schaeffera zawsze jest tajemnicą… Zapraszam.
Twórczość muzyczna, plastyczna oraz teatralna Bogusława Schaeffera, do której odnoszą się twórcy wydarzenia, po raz kolejny okazuje się idealnie ilustrować egzystencjalne lęki społeczne i dialogować z nimi w twórczy sposób. Jak obiecuje reżyser Maciej Sobociński, związany z Festiwalem od jego pierwszej edycji, 13. Era Schaeffera, „zabrzmi wyjątkowo, jednorazowo – by po nieustępliwej, energetycznej Walce o Sztukę – utonąć w Ciszy szeptów – pozostając Niedokończonym, Nienasyconym, Nieskończonym”.
Wywiad: Jolanta Tokarczyk – dziennikarka filmowa, związana z prasą branżową (m.in. magazynem „Film&Tv Kamera”) i lifestylową. Prowadzi portal Filmowe Centrum Festiwalowe. Pasjami ogląda polskie filmy i uczestniczy w festiwalach. Od lat nieustannie zachwycona sylwetką aktorską Zbigniewa Cybulskiego.
Przeczytaj: Bogusław Schaeffer – archiwizacja dzieł kompozytora w ramach Programu Kultura Kultura Cyfrowa
Przeczytaj: Utracona sztuka lat 80. O rekonstrukcji prac Mirosława Filonika
Przeczytaj: Wojciech Kilar – geniusz polskiej sceny muzyki klasycznej
⬇️ Sprawdź wydarzenie na naszej stronie ⬇️
