Wystawa Nowoczesność reglamentowana. Modernizm w PRL

Muzeum Narodowe w Krakowie od 17 listopada 2023 do 14 kwietnia 2024 prezentuje wystawę, która stworzona jest ku oddaniu czci modernizmowi w Polsce po II wojnie światowej. Ekspozycja skupia się nie tylko na aspektach ekonomicznych i organizacyjnych, ale także na wpływie polityki komunistycznej w PRL na rozwój sztuki.

Sztuka reglamentowana

Reglamentacja, jako centralny motyw wystawy, symbolizuje nie tylko narzucane z zewnątrz ograniczenia, ale także samoograniczenia podmiotów uczestniczących w procesach modernizacyjnych kraju. Warto podkreślić, że wystawa unika utartego mitu walki artystów z władzą polityczną o wolność sztuki. Zamiast tego skupia się na metaforycznych ograniczeniach różnej natury, takich jak zubożony wybór możliwości działania, inspiracji czy dróg realizacji.

W trakcie zwiedzania wystawy można doświadczyć napięcia pomiędzy modernistycznymi językami wizualnymi a wojną oraz jej efektami: presją ideologiczną na społeczną funkcję sztuki oraz fantomowym charakterem peerelowskiej modernizacji.

Wystawa nie tylko prezentuje osiągnięcia artystyczne okresu PRL, ale staje się także wypowiedzią na temat kształtu i losów kolejnego etapu modernizmu w Polsce po dwudziestoleciu międzywojennym. By to podkreślić, zwiedzającego wita popiersie pracownika względem formy i ideologii. Pracownik jest kanciasty, jego mina jest zadziorna a spojrzenie zdeterminowane. Jego forma jest idealna względem komunizmu, człowieka bezrefleksyjnego. To pracownik idealny. Zaraz po nim można dostrzec kobietę z karabinem, za którą wisi utkany przez Abakanowicz wyrywek Życia Warszawy.

Na wystawie nie zabrakło też Beresia, czy głowy Karola Marksa. Intrygujący w tym wszystkim jest Otwarty zestaw PRZYKAZAŃ /dla/ twórcy alternatywnego składający się z 32. punktów. Jest on przeciwieństwem formy i ideologii. Dla miłośników mody, wystawiono kolorowe suknie uszyte z różnorakich materiałów. Kolorowych to znaczy egzotycznych, niecodziennych, ekskluzywnych.

Kartki – symbol wystawy

Wyjątkowym symbolem wystawy są specjalnie stylizowane kartki, które stanowią barwny wstęp do czasów ograniczeń i reglamentacji. Są one eksponowane pośród 350 różnorodnych obiektów, od obrazów po meble i fotografie. Kartki z lat 40. symbolizują próbę łagodzenia powojennej biedy, podczas gdy te z lat 80. stały się znakiem zbliżającego się upadku komunizmu. Zwiedzający może zabrać ze sobą taką kartkę z wystawy. W moim przypadku padło na kartę benzynową typu – 3.

Oczywiście znaleźć można kartki innego typu, na inne produkty, co moim zdanie spaja koncepcję ekspozycji.

Kontynuacja cyku wystaw czasowych nawiązujących do sztuki polski XX wieku

Wystawa ta stanowi spójny element z poprzednimi – to trzecia ekspozycja z cyklu „4 x nowoczesność”, która nie tylko prezentuje osiągnięcia artystyczne danego okresu, ale także wypowiada się na temat kształtu i losów kolejnego etapu modernizmu w Polsce.

Moje pokolenie, pokolenie Millenialsów, Zillenialzów i Gen Z nie miało styczności z czasami reglamentowanymi, dlatego przeniesienie się w sztukę PRL-u, w życie na kartkę jest nowym doświadczeniem – całkowicie symbolicznym a wgłębiającym w proces twórczy w jakim względzie artystów uciśnionych. Następnym razem, gdy zajrzysz do Krakowa, wstąp na wystawę o modernizmie w PRL. Jest to niecodzienna ekspozycja poświęcona nie tylko historii, ale i sztuce, modzie, architekturze, fotografii.