Józef Elsner – Chamber Works [2025] album Narodowego Forum Muzyki

 24 stycznia 2025 roku premierę ma nowy album Narodowego Forum Muzyki Józef Elsner – Chamber Works nagrany na historycznych instrumentach przez Piotra Pawlaka (fortepian), Mikołaja Zgółkę (skrzypce), Jane Rogers (altówka) i Jarosława Thiela (wiolonczela).

Płytę zarejestrowano w Studiu S2 Polskiego Radia w Warszawie. Reżyseria nagrania, montaż, mastering: Wojciech Marzec, Agnieszka Szczepańczyk. Można ją zakupić w Kasie NFM, w księgarni Niskie Łąki oraz online w Sklepie NFM.

Józef Elsner – Chamber Works [2025]

Wykonawcy:

• Piotr Pawlak – fortepian (Érard, Paryż, 1858)
• Mikołaj Zgółka – skrzypce (Charles François Gand, Paryż, 1846, „ex-Wieniawski”; skrzypce obecnie znajdują się w zbiorach kolekcji Muzeum Narodowego w Poznaniu)
• Jane Rogers – altówka (Jan Pawlikowski, Kraków, 2008)
• Jarosław Thiel – wiolonczela (Bastian Muthesius, Berlin, 2023, według Pietro Guarneri, Wenecja, c. 1725)

Jak powstała płyta Józef Elsner – Chamber Works?

Znacząca większość utworów kameralnych Józefa Elsnera powstała w czasie jego pracy we Lwowie (1792–1799) bądź w pierwszych latach warszawskich (1799–1805) – są to dzieła młodego kompozytora, pomimo ciekawych nawiązań do „stylu polskiego” czytelnie i jednoznacznie zakorzenione w stylu wiedeńskim czasów Mozarta. (…)

Utwory Józefa Elsnera na płycie nagrano na instrumentach historycznych w stroju a¹=430 Hz. Wykorzystano m.in. fortepian Érarda z 1858 roku oraz skrzypce Charles”a François Ganda z 1846roku „ex-Wieniawski”, które były nagrodą dla polskiego wirtuoza za ukończenie Konserwatorium Paryskiego z wybitnymi osiągnięciami. Paryski kontekst, na jaki symbolicznie wskazuje to instrumentarium, silnie wiąże się z końcem okresu największej aktywności Elsnera jako twórcy muzyki kameralnej, podobnie jak Wiedeń łączył się z jego początkiem. W 1805 roku kompozytor wybrał się w podróż do stolicy Francji, gdzie nawiązał bliskie kontakty z Jeanem-François Le Sueurem, napisał (ostatecznie niewystawioną) francuską operę Chimère et réalité i doprowadził do koncertowego wykonania swoich utworów fortepianowych i kameralnych, jak też wydał (…) Kwartet fortepianowy. Le Sueur ponoć gorąco namawiał Elsnera do osiedlenia się w Paryżu, a dwa lata później Ferdinando Paer, przebywając w Warszawie wraz z dworem Napoleona, składał mu propozycje wstąpienia do cesarskiej orkiestry. (…)

Zarejestrowany na płycie repertuar pozwala nam dostrzec różne oblicza kompozytora. Dwa utwory ukazują Elsnera jako adepta kameralistyki wiedeńskiej doby Mozarta, polonezowy dyptyk stanowi podsumowanie ponad dwóch dekad działalności jako twórcy „stylu polskiego”, na koniec zaś objawia się nam jako kompozytor zagadkowej Chaconne. Dodajmy, że większość prezentowanych dzieł przypomina nam o Elsnerze jako biegłym skrzypku, dla którego ten właśnie instrument był niewątpliwie najbliższym.

Czego jednak z pewnością trudno się tu dosłuchać, to zaczątków romantyzmu, rodzącego się już przecież w twórczości kompozytorów niemieckich czy nawet uczniów samego Elsnera. Nie jest to wszakże skutek takiego, a nie innego doboru repertuaru. Rzeczywiście, poszukiwania Elsnera-romantyka niejednokrotnie prowadzą do bolesnych i krzywdzących dla kompozytora nieporozumień. A przecież najlepiej prezentuje się on w swojej prawdziwej roli: zdolnego epigona klasycyzmu i kodyfikatora przedchopinowskiego poloneza.

Program/ Utwory Józef Elsner – Chamber Works:

Józef Elsner (1769–1854)

[1]          Polonaise in D major for violin and piano (?)  2’39
[2]          Chaconne in G major for violin and piano* (1836?) 4’37

Piano Trio in B flat major, Op. 2 (1798)  [17’48]

[3]          Allegro 8’27
[4]          Larghetto 4’58
[5]          Rondo: Allegro 4’22
[6]          Polonaise in C major for solo piano* (c. 1821)   6’18
[7]          Polonaise in E flat major for piano and violin (1820)  7’06

Piano Quartet in E flat major, Op. 15 (c. 1805) [22’15]

[8]          Moderato   11’53
[9]          Romance: Andantino  5’40
[10]       Rondo: Allegro assai  4’40
[11]       Polonaise in D major for piano and violin (1820)  5’35

* Światowa premiera nagrania

Józef Elsner – Chamber Works  – Total time   66’20

Nagrano w Studiu S2 Polskiego Radia w Warszawie w dniach 11–13 września 2024 roku. Reżyseria nagrania, montaż, mastering: Wojciech Marzec, Agnieszka Szczepańczyk NFM 95, VCD01, ACD 343. Premiera płyty: 24 stycznia 2025. Patronat medialny: Program II Polskiego Radia.  Partnerzy: Muzeum Narodowe w Poznaniu – Muzeum Instrumentów Muzycznych i Narodowy Instytut Fryderyka Chopina

Źródło: NFM
Oprac. Szymon Martysz