Europejskie Miasto Kraków

Polska to piękny kraj, który może poszczycić się wieloma urokliwymi miastami z bogatą historią, pełnymi ważnych dla polskiego narodu zabytków. Jednym z takich miast jest Kraków – dziś drugie co ilości mieszkańców miasto w Polsce. Jest to miejsce cieszące się popularnością wśród turystów z całego świata. Co sprawia, że to polskie miasto w 2000 roku zostało ogłoszone Europejskim Miastem Kultury?

Kraków jest miastem o tysiącletniej historii, które przez wieki pełniło rolę stolicy Polski i siedziby królów. Jego zabytki świadczą o jego znaczeniu i pięknie. To tu Polska przyjęła chrześcijaństwo jako religię państwową w 966 roku, tu został założony pierwszy uniwersytet w Polsce, koronowano i chowano królów polskich. W tym mieście stanowiącym kulturalny ośrodek Europy tworzyli wielcy artyści i naukowcy, miały miejsce wydarzenia historyczne, takie jak konfederacja barska, insurekcja kościuszkowska czy powstanie styczniowe.

Niewątpliwie jedną z największych atrakcji miasta jest krakowski Rynek Główny będący największym placem Krakowa i jednym z największych średniowiecznych rynków Europy. Jego historia sięga XIII wieku, kiedy to  w 1257 roku miasto otrzymało prawa magdeburskie i zostało wytyczone na planie szachownicy. Rynek miał kształt kwadratu o boku ponad 200 metrów i zajmował cztery kwartały miasta. Był to główny ośrodek handlu i administracji, gdzie spotykali się kupcy, rzemieślnicy, urzędnicy i mieszczanie. Przez rynek przebiegała Droga Królewska, którą wjeżdżali królowie i dostojnicy na Wawel. Na rynku odbywały się także uroczystości, widowiska, turnieje, procesje, a czasem także egzekucje i bunty. W centrum skweru stoją  Sukiennice, które pierwotnie były dwoma rzędami kramów z suknem, a później zostały rozbudowane i ozdobione renesansowymi attykami. Do dnia dzisiejszego pełnią one funkcję handlową . Dzisiaj znajdują się w nich stragany z pamiątkami, biżuterią i rękodziełami. Na piętrze mieści się  Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku, gdzie można podziwiać dzieła Matejki, Chełmońskiego, Malczewskiego i innych. Na środku rynku stoi pomnik Adama Mickiewicza, który został odsłonięty w 1898 roku z okazji setnej rocznicy urodzin poety. Pomnik przedstawia Mickiewicza otoczonego przez alegoryczne postacie symbolizujące Ojczyznę, Natchnienie, Naukę i Sławę. W nocy pomnik jest podświetlany i stanowi piękną dekorację rynku.

Na południowej stronie rynku widać niewielki kościół św. Wojciecha, który jest jednym z najstarszych w Krakowie. Został ufundowany w X wieku i był miejscem kultu św. Stanisława, biskupa i męczennika. Obok kościoła znajduje się wejście do podziemi rynku, gdzie można zwiedzić wystawę prezentującą historię i archeologię miasta. Z kolei na północnej stronie rynku wznosi się majestatyczny kościół Mariacki, który został ufundowany przez biskupa krakowskiego Iwona Odrowąża. Był to pierwszy kościół w tym miejscu, zbudowany w stylu romańskim. W XIV wieku kościół został rozbudowany i upiększony przez króla Kazimierza III Wielkiego i bogatego kupca Mikołaja Wierzynka. W XV wieku kościół otrzymał swój największy skarb – ołtarz Wita Stwosza przedstawiający sceny z życia Maryi i Chrystusa.  Jest to jeden z najpiękniejszych i najcenniejszych przykładów rzeźby gotyckiej w Europie. Z ołtarzem z mariackiego kościoła związana jest znana krakowska legenda o żółtej ciżemce. Opowiada ona, że pewnego dnia do kościoła mariackiego wszedł młody królewicz Zygmunt August, który lubił przechadzać się po rynku i poznawać ludzi. Zobaczył on piękny ołtarz Wita Stwosza i postanowił go dokładnie obejrzeć. Wślizgnął się za ołtarz i zaczął podziwiać rzeźby i malowidła. Nie zauważył, że zgubił jeden z butów – żółtą ciżemkę. Gdy wyszedł z kościoła, zorientował się, że jest boso, ale nie mógł wrócić po bucik, bo ołtarz był już zamknięty. Żółta ciżemka została więc za ołtarzem i tam jest do dziś. Niektórzy twierdzą, że można ją zobaczyć, gdy ołtarz jest otwarty, ale trzeba mieć bardzo dobry wzrok.

Ulica Grodzka wiedzie z krakowskiego rynku bezpośrednio na zamek królewski – Wawel. Jego historia i znaczenie w dziejach Polski są bardzo bogate i złożone. Wawel był nie tylko rezydencją królów Polski, ale także miejscem koronacji, pogrzebów, uchwał sejmowych, obrad senatu, podpisywania traktatów, składania hołdów i innych ważnych wydarzeń politycznych i kulturalnych. Wawel był także symbolem polskiej państwowości, tożsamości i duchowości, zwłaszcza w czasach rozbiorów i zaborów, kiedy był celem pielgrzymek i manifestacji patriotycznych. Wawel był również świadkiem wielu dramatów, tragedii, konfliktów i zdrad, które odbiły się na losach Polski i jej mieszkańców. Był on także inspiracją dla wielu artystów, pisarzy, poetów, muzyków i naukowców, którzy tworzyli na jego temat dzieła literackie, plastyczne, muzyczne i historyczne. Obecnie Wawel jest muzeum i zabytkiem światowego dziedzictwa UNESCO

Ze wzgórzem wawelskim wiąże się słynna legenda krakowska o Smoku Wawelskim, który terroryzował mieszkańców grodu Kraka, pożerając ich bydło i dziewice. Smoka pokonał szewc Skuba, który podstawił mu owcę wypchaną siarką. Smok zjadł owcę i zaczął pić wodę z Wisły, aż pękł. Na pamiątkę tej legendy przed jaskinią smoczą stoi rzeźba smoka, która zieje ogniem

Inną legendą związaną z Wawelem jest ta o smoczych kościach, które wiszą na łańcuchu przy wejściu do katedry. Legenda mówi, że należą one do smoka i jeśli spadną, Wawel zapadnie się pod ziemię i rozpocznie się koniec świata. W rzeczywistości są to kości nosorożca, walenia i mamuta.

Oprócz zabytków związanych bezpośrednio z krakowskim rynkiem warto jest tez wspomnieć postać Jahanna Hallera, znany też jako Jan Haller, który niemieckim kupcem, drukarzem i wydawcą. Założył pierwszą dużą i nowoczesną drukarnię w Krakowie na początku XVI wieku. Był protoplastą polskiego rodu Hallerów, z którego wywodzili się m.in. generałowie Józef i Stanisław Haller. Haller wydał około 300 książek, w tym pierwszą drukowaną książkę w języku polskim, Historię umęczenia Pana naszego Jezusa Chrystusa. Haller nabył również młyn papierniczy i zapewnił sobie oprawę wszystkich drukowanych książek. Drukował dzieła Erazma z Rotterdamu, Cycerona, Mikołaja Kopernika i innych znanych autorów. Jego oficyna była wzorem dla innych drukarzy i przyczyniła się do rozwoju kultury i nauki w Polsce.

Akademia Krakowska była pierwszym polskim uniwersytetem i drugą po uniwersytecie praskim uczelnią w Europie Środkowej. Została ufundowana przez króla Kazimierza III Wielkiego 12 maja 1364 roku, na podstawie przywileju papieskiego. Początkowo wykłady prowadzono na trzech wydziałach: sztuk wyzwolonych, medycyny i prawa. Akademia rozpoczęła faktyczną działalność w 1367 roku. W 1400 roku została odnowiona przez królową Jadwigę i króla Władysława Jagiełłę, którzy zapewnili jej fundusze i przywileje. W 1406 roku powstały samodzielne katedry matematyki i astronomii. W XV wieku Akademia osiągnęła rozkwit naukowy i kulturalny, dzięki takim rektorom jak Stanisław ze Skarbimierza i Paweł Włodkowic. Tutaj studiował Mikołaj Kopernik, który później dokonał rewolucji w nauce. Akademia Krakowska była symbolem polskiej państwowości, tożsamości i duchowości, zwłaszcza w czasach rozbiorów i zaborów. W 1817 roku Akademia zmieniła nazwę na Uniwersytet Jagielloński, który niezmiennie zajmuje czołowe miejsca w zestawieniach najlepszych uczelni w Polsce.

To tylko kilka przykładów ważnych i ciekawych zabytków Krakowa. Historia tego miasta zdecydowanie przekracza możliwości jednego artykułu. Poza wspaniała architekturą oraz zabytkami przypominającymi dzieje Polski, jestem przekonana, że turystów do Krakowa ściąga niepowtarzalna atmosfera panująca w tym mieście. Tak jak kiedyś Kraków był przyjaznym miejscem dla przybywających tu studentów, kupców i handlarzy, tak i dziś jest on gościnnym i otwartym miastem dla każdego.

Artykuł został napisany w ramach projektu Akademia Dziennikarstwa Obywatelskiego na Wschodzie

Przeczytaj również ten artykuł w języku gruzińskim

“Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem
Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.”