Magnificat w Białymstoku. Koncert pod batutą Anny Moniuszko

Dnia 13.12.2020 roku odbył się jedyny w tym roku koncert na żywo z cyklu “Muzyka Mistrzów Baroku”, podczas którego usłyszeć można było Magnificat D – dur BWV 243 Johanna Sebastiana Bacha, poprzedzony wykonaniem innego jego dzieła – III Suity Orkiestrowej D – dur BWV 1068. Był to koncert wyjątkowy, a powodów ku temu było wiele.

Niezwykły czas — niezwykła forma koncertu

Okoliczności epidemiczne spowodowały, że tym razem z wykonawcami można było się spotkać jedynie przed ekranami własnych komputerów i telefonów. Stanowi to zawsze wyzwanie dla artystów scenicznych, którzy czerpią energię od publiczności i dla niej tworzą, co też zostało zaznaczone tuż przed koncertem. Spotkanie online sprawiło jednak, że dzieła mistrza zagościły “pod strzechami” dopełniając radosnego oczekiwania na Boże Narodzenie w domowych zaciszach słuchaczy.

Sam koncert utrzymany był bowiem w uroczystym i radosnym nastroju, który świetnie wpisuje się w atmosferę Adwentu, jednocześnie niosąc nadzieję wobec doświadczeń roku 2020. Przekaz ten wybrzmiał jeszcze wyraźniej, dzięki wyborowi niezwykłej lokalizacji — Auli Magna Pałacu Branickich, której barokowe wnętrze współtworzyło ów niezwykły dla ucha i oka spektakl.

Wykonawcy

Podczas koncertu usłyszeć można było partie chóralne i solowe w wykonaniu:
• Marty Wróblewskiej (sopran),
• Małgorzaty Trojanowskiej (sopran),
• Marcina Liwenia (alt),
• Bartłomieja Chorążego (tenor),
• Macieja Falkiewicza (bas)
oraz Zespołu Muzyki Dawnej DILETTO pod batutą Anny Moniuszko — w którego repertuarze znaleźć można szereg barokowych utworów instrumentalnych, a także wokalno-instrumentalnych.
Wykonawcy stanęli na najwyższym poziomie artyzmu, przenosząc słuchaczy w dalekie od wszelkich trosk i gwaru przygotowań miejsce niezwykłe — miejsce modlitwy Maryi, w której ogłasza ona swoją radość z przyszłych narodzin Syna. Jest to moment tym bardziej wyjątkowy, że jest to jedyny raz na łamach całego Pisma Świętego, kiedy można usłyszeć słowa modlitwy matki Boga.

III Suita Orkiestrowa D-dur

Koncert otworzyła III Suita Orkiestrowa D-dur BWV 1068 – uznawana za jeden z piękniejszych utworów Johanna (Jana) Sebastiana Bacha. Jak zaznaczono jednak przed koncertem, istnieje szansa, iż uznać go można jedynie za współtwórcę — obok Johanna Ludwiga Krebsa — jego ucznia (odpowiedzialnego za partię drugich skrzypiec i altówkę) oraz Carla Philippa Emanuela Bacha — syna Johanna Sebastiana (któremu przypisuje się autorstwo partii obojów, trąbek i kotłów). Johann Sebastian miał zaś stworzyć jedynie ramy całej kompozycji w postaci partii pierwszych skrzypiec oraz partii basso continuo.

Swoje istnienie Suita zawdzięcza jednak jeszcze jednej postaci. Jest nią Jean Baptiste Lully, który dał początek gatunkowi suity orkiestrowej. Charakteryzuje ją powolny, punktowany początek, po którym następuje szybsza, energiczna cześć, domknięta zakończeniem utrzymanym w zwolnionym tempie, co tworzy kompozycyjną całość. Wszystko to usłyszeć można było w bogato zorkiestrowanym, wirtuozerskim wykonaniu zespołu DILETTO.

Magnificat D – dur BWV 243

Następnym elementem koncertu było wykonanie Magnificat D – dur BWV 243, trwającej niespełna pół godziny kompozycji, wyjątkowej zarówno pod względem treści, jak i formy. Magnicat stanowi bowiem hymn pochwalny wygłoszony przez Maryję wobec Elżbiety, niedługo po zwiastowaniu, a jego słowa pochodzą wprost ze stronic testamentowych (Ewangelia według świętego Łukasza).

Pierwotne wykonanie Magnificat miało miejsce w dniu Bożego Narodzenia w roku 1723. Wykonana podczas koncertu wersja jest jednak jej modyfikacją, dokonaną w latach 1732–1735. Różnica sprowadza się do zmiany w zakresie tonacji (z Es-dur na D-dur).
“Magnificat anima mea Dominum, et exsultavit spiritus meus” – “Wielbi dusza moja Pana i raduje się duch mój w Bogu, Zbawcy moim” – od tych słów rozpoczyna się słynny “Magnificat“. Tym samym z definicji zawiera w sobie elementy transcendencji i doniosłości.

Dzięki wyświetlanemu na ekranach tekstowi, słuchacze mogli jeszcze dogłębniej przeżyć nie tylko samo wykonanie Magnificat, ale również doświadczyć oczekiwania na nadchodzące Święta Bożego Narodzenia.
Wspomniane doświadczenie wzmacnia nadto forma, w jaką mistrz ujął swoje dzieło — równie wyjątkowa, co sam przekaz. Jest ona jednocześnie dramatyczna i uduchowiona, zaś jej kształt przywołuje na myśl niezmienny porządek, w którego obrębie zawiera się wszelka treść. Cechuje ją bowiem ramowa kompozycja, w której uwzględniono pięć arii, dwa duety i jedno trio. Podczas koncertu dało się usłyszeć trzy trąbki, flety , oboje, skrzypce, altówki, basso continuo oraz kotły.

Wrażenia z koncertu

Mimo niesprzyjających okoliczności, koncert okazał się sukcesem organizacyjnym i wykonawczym. Zgromadził przeszło 200 widzów, którzy wyrażali swój podziw dla kunsztu artystów, nazywając wydarzenie “ucztą duchową”, zwracając uwagę na “trudne arie ornamentacyjne”, czy też doceniając aspekt techniczny przygotowań.
Nie bez znaczenia dla samego odbioru miała piękna lokalizacja, w jakiej odbyło się wydarzenie. Koncert zorganizowano bowiem w jednej z sal Pałacu Branickich, znanego również jako “Wersal Podlasia”, której piękne, oświetlone wnętrze komponowało się idealnie z wykonywanymi, barokowymi dziełami.

Widok z lotu ptaka umożliwił zaś podziwianie świątecznej panoramy Białegostoku, w której centrum znajdował się oświetlony pałac wraz z jego ogrodami.  Uwadze widzów nie umknęły też zapewne akcenty świąteczne, dzięki którym atmosfera radosnego oczekiwania na Święta Bożego Narodzenia urzeczywistniła się w pełni.

Zadanie dofinansowane ze środków z budżetu Miasta Białegostoku
Zadanie współfinansowane ze środków Województwa Podlaskiego

Do realizacji transmisji został wykorzystany sprzęt zakupiony w ramach projektu “Rozbudowa Portalu Promocji Kultury o działalność w charakterze mediów obywatelskich w obszarze kultury” sfinansowanego ze środków otrzymanych z NIW-CRSO w ramach Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030.

Osoby zainteresowane muzyką klasyczną czytały również V Festiwal Mikołaja z Koźla