12. American Film Festival – sprawdź, które filmy warto obejrzeć online

Właśnie rozpoczęła się część online 12. American Film Festival. To kolejny festiwal, którego organizatorzy postanowili umożliwić swoim widzom oglądanie filmów zarówno w standardowym dla tego imprez, kinowym środowisku, jak i w domowym zaciszu. Z tej okazji polecam tytuły warte obejrzenia w czasie kolejnych dwóch tygodni.

W listopadzie uczestniczyłam w części stacjonarnej imprezy, gdzie miałam okazję zobaczyć wiele filmów, które z miejsca trafiły na moją listę najlepszych w tym roku. Organizatorzy zadbali o to, aby większość z nich była również dostępna w części online prawie miesiąc później. Zabrakło kilku głośnych tytułów takich jak świetny Kurier Francuski z Liberty, Kansas Evening Sun Wesa Andersona czy szczere i czułe C’mon c’mon Mike Millsa, ale nic dziwnego, skoro pierwszy już można obejrzeć w kinach, a drugi będzie miał swoją premierę niebawem, bo 21 stycznia 2022 roku. Szkoda jedynie genialnego Red Rocket Seana Bakera, który po raz kolejny udowodnił, że opowiada o ignorowanych w społeczeństwie głosach jak nikt inny, oraz Summer Of Soul (…or When the Revolution Could Not Be Televised), czyli zapisu Harlem Cultural Festival okraszonego społeczno-politycznym kontekstem w reżyserii Questlove’a. Oba te filmy nie mają jeszcze dat polskiej premiery. W przypadku tego pierwszego jest ona tylko kwestią czasu, ponieważ dzieło Bakera ma już dystrybutora – UIP, ale drugi wciąż funkcjonuje u nas jedynie w obiegu festiwalowym. Perełek filmowych do obejrzenia na domowej kanapie wciąż jednak nie brakuje, a te najbardziej warte obejrzenia zebrałam na poniższej liście.

Strachy Sześćdziesiątej Pierwszej (2021), reż. Dasha Nekrasova

Największe pozytywne zaskoczenie festiwalu. Choć film zdobył nagrodę za najlepszy debiut na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie i skradł serca zarówno jury, jak i recenzentów, to zwykli widzowie wychodzili z niego już dość zmieszani. Nic dziwnego. Dasha Nekrasova przedstawia tu historię przyjaciółek, które wprowadzają się do nowego miejsca, kiedy w ich życiu zaczynają się dziać dziwne rzeczy. Jak się okazuje, w mieszkaniu swoją przestępczą działalność prowadził Jeffrey Epstein. Do świata przyjaciółek wkracza nieznajoma dziewczyna, która za wszelką cenę chce udowodnić, że powodem śmierci skazanego za przestępstwa seksualne multimilionera nie było samobójstwo, ale morderstwo zorganizowane przez… przez brytyjską rodzinę królewską. Strachy Sześćdziesiątej Pierwszej to hybryda wydawać by się mogło przeczących sobie gatunków i nastrojów. Z jednej strony Nekrasova na potęgę czerpię z wizualnych tropów, które znane są widzkom i widzom z Opętania Andrzeja Żuławskiego czy Wstrętu Romana Polańskiego, a z drugiej mocno inspiruje się również kinem klasy B, co w połączeniu z poważnym i tragicznym wątkiem historycznym, na jakim oparty jest jej film oraz humorem, którym został okraszony stanowi nad wyraz ciekawą mieszankę.

Odkupienie (2021), reż. Fran Kranz

Dwa małżeństwa w średnim wieku spotykają się w salce przy kościele episkopalnym, aby porozmawiać o wspólnej traumie rodzicielskiej – szkolnej strzelaninie, w której zginęli synowie obu par. Problem w tym, że jeden był ofiarą, a drugi sprawcą. To właśnie punkt wyjściowy filmu Frana Kranza, zbudowanego na świetnym scenariuszu i znakomitym aktorstwie. W końcu jest to zapis długiej rozmowy, kameralnej i statycznie nagranej, ale dynamicznej w swoim przebiegu. Emocje potęgują tu ze sceny na scenę, a ulga nie przychodzi z nimi wcale tak łatwo, jak bohaterowie się spodziewali. Odkupienie gwarantuje trudny seans pełen łez i moralnych rozważań na temat winy, kary i przebaczenia.

Superior (2021), reż. Erin Vassilopoulos

Estetyczne nawiązania do lat osiemdziesiątych po takim czasie eksploatowania nostalgii związanej z tą dekadą bywają męczące, ale w swoim debiucie Erin Vassilopoulos znajduje idealny sposób na wykorzystanie pewnych ejtisowych tropów wizualnych przy zachowaniu oryginalnego i świeżego podejścia do sztuki filmowej. W Superior reżyserka przedstawia historię bliźniaczek, które wskutek niebezpiecznych przeżyć jednej z nich, spotykają się ponownie po latach rozłąki. Opowieść oparta jest na typowej dla tego rodzaju historii dychotomii: kiedy jedna z sióstr jest szaloną wokalistką zespołu rockowego stale szukającą swojego miejsca w świecie, druga stanowi jej całkowite przeciwieństwo, spokojnie zamieszkując amerykańskie przedmieścia ze swoim mężem (choć w gruncie rzeczy pod skórą chowa wiele buzujących pragnień), gdy jedna jest platynową blondynką, drugiej błyszczą brązem. Bliźniacze duchy przenikają się, aby zawalczyć ze swoimi demonami, które przez półtorej godziny unoszą się w klaustrofobicznej atmosferze filmu, trzymając widzki i widzów na skraju fotela.

Park rozrywki (1975), reż. George A. Romero

Obok pokazów nowych filmów w części online festiwalu znalazła się również świetna pozycja dla fanek i fanów klasycznego horroru. Historia jej powstania jest dość nieoczywista. Na początku lat siedemdziesiątych Lutheran Service Society of Western Pennsylvania zaprosiło do wyreżyserowania edukacyjnego filmu o ageizmie twórcę kultowej Nocy żywych trupów z 1968 roku. Produkcja została jednak odłożona na półkę tuż po zakończeniu produkcji i przez kilka dekad uważana była za zaginioną. Taśmę 16 mm z nagraniem Parku rozrywki odnaleziono dopiero w 2017, po czym poddano rekonstrukcji w 4K. Tę rzadką zdobycz można właśnie obejrzeć na VOD Nowych Horyzontów i choć film trąci dydaktyzmem, który w końcu leżał już w założeniach jego powstania, to stanowi przykład powiewu świeżości, jaki są w stanie pokazać nawet w kinie edukacyjnym oryginalni autorzy.

Lekcje języka (2021), reż. Natalie Morales

Debiut reżyserski Natalie Morales jest wspólnym projektem reżyserki i aktorki znanej m.in. z Parks and Recreation i Marka Duplassa. Film, który w większości stanowi obraz z ekranu komputerów dwojga głównych bohaterów (granych właśnie przez Morales i Duplassa), może się wydawać kolejnym portretem pandemicznej idei komunikacji w filmowym świecie. Modelem już trochę męczącym zarówno w rzeczywistości, jak i w kinie. Nic bardziej mylnego. Lekcje języka to niesamowicie inteligentny i pełny uroku komediodramat. Pełen energii Adam dostaje w nim specjalny prezent od swojego męża – roczny kurs języka hiszpańskiego przez internet z pogodną Cariño. Kiedy w ich życiu mają miejsce nieoczekiwane zwroty akcji, okazuje się, że są dla siebie jedynym wsparciem. Natalie Morales i Mark Duplsass tworzą tu niezwykle szczerą opowieść o inherentnej potrzebie bliskości. Lekcje języka zachwycają i poruszają, dlatego warto je mieć na swojej watch-liście.

Potato marzy o Ameryce (2021), reż. Wes Hurley

Co jest w autobiografii Wesa Hurleya? Znacznie łatwiej powiedzieć, czego w niej nie ma, bo reżyser postanowił namalować swoją historię imigracji z Rosji czasów Pieriestrojki do wyidealizowanych Stanów Zjednoczonych za pomocą kampowych symboli i dla niektórych trudnego do wytrzymania kiczu. Dla mnie to jednak kwintesencja rozrywkowej kinematografii wysokiej jakości. Z jednej strony bawiącej do łez, a z drugiej zderzającej się z osobistą i ważną zarówno dla jednostki, jak i dla całej społeczności historią o godzeniu się z własną tożsamością narodową, a następnie seksualną. W filmie Hurleya Jezus ogląda telenowele na kanapie, a Maria w mocno wyciętym stroju tańczy disco. Nie ma tu świętości, a wszystko utrzymane jest w spójnym tonie, pełnym dowcipnej lekkości i wrażliwości.

Świnia (2021), reż. Michael Sarnoski

Nicolas Cage od kilku lat przeżywa renesans swojej kariery, a twórcy kina co rusz prześcigają się, kto w bardziej pomysłowy sposób odniesie się do wizerunku aktora. Michael Sarnoski postawił na opowieść o mężczyźnie mocno przywiązanym do swojej świni, stanowiącej dla niego zarówno połączenie z utraconą przeszłością, jak i środek utrzymania. Za pomocą kulinarnych oraz przyrodniczych metafor reżyser przeprowadza głównego bohatera przez proces ciążącej latami żałoby i godzenia się ze stratą. Cage sprawdza się w swojej roli znakomicie, a całą historię oplata przepiękna strona audiowizualna.

American Film Festival retrospektywami stoi

Jedną z najlepszych funkcji festiwali jest przypominanie o zapomnianych twórcach czy prezentowanie na ekranie kinowym odrestaurowanych wersji uwielbianych klasyków. W tym roku American Film Festival obdarował swoich widzów dość sowicie. Mogliśmy obejrzeć transgresyjne, szalone twory Johna Watersa, z którym odbyło się również spotkanie znakomicie poprowadzone przez Piotra Czerkawskiego. Filmy tego artysty nie są jednak dostępne online. Ubolewam z tego powodu, ale wiadomo, że licencje mają bardzo restrykcyjne warunki, więc musimy się cieszyć z rzeczy, jakie mamy. A mamy ich naprawdę wiele, bo na domowym ekranie można obejrzeć większość dzieł z pozostałych trzech retrospektyw: Idy Lupino, Jonasa Mekasa oraz Jima Jarmuscha. Pierwsza reżyserka stała się jednym z największych odkryć miłośników kina, którzy z uwagą śledzili te sekcje. Jej Wygrać siebie ze znakomitymi rolami Sally Forrest i Claire Trevor to uniwersalna historia o destrukcyjnej roli ambicji. Lupino opowiada w filmie trudnej relacji młodej, utalentowanej tenisistki z jej matką o wielkim apetycie na sławę oraz pieniądze.

W Bigamiście z niezwykłą starannością prowadzi widza przez introspekcję mężczyzny uwikłanego w problematyczne prawnie i moralnie związki małżeńskie z dwiema kobietami w tym samym czasie. Filmy Idy Lupino na pewno będą dobrym wyborem dla tych, którzy uwielbiają klasykę kina i bliską bohaterom poetykę. Jako edukacyjny dodatek polecam również odcinek SpoilerMastera, podcastu filmoznawcy Michała Oleszczyka, przybliżający figurę reżyserki i tło społeczno-kulturowe czasów jej tworzenia, stworzony we współpracy z festiwalem. Wyjątkową gratkę dla wielbicieli Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Nowe Horyzonty, który relacjonowałam tu kilka miesięcy temu, stanowić będzie retrospektywa Jonasa Mekasa. Ten pochodzący z Litwy reżyser stworzył w Stanach Zjednoczonych kilkadziesiąt wyjątkowych filmów balansujących na granicy fabuły i dokumentu. W części online dostępne są jedynie „Działa wśród drzew” oraz „Klatka”, ale co ważne stanowią one jedynie zapowiedź większej sekcji wspominającej twórczość Mekasa mającej być częścią przyszłorocznych Nowych Horyzontów. Ostatnim reżyserem, i równocześnie tym najbardziej znanym, którego filmy można obejrzeć w domowym zaciszu w czasie kolejnych dwóch tygodni, jest Jim Jarmusch. Wiąże się to z dystrybucją odrestaurowanych wersji jego wczesnych filmów przez Gutek Film. W najbliższych miesiącach pojawią się one w kilku kinach w Polsce, ale ich obecność na VOD i tak stanowi świetną okazję do zapoznania się z kinem Jarmuscha dla tych, którzy mają daleko do największych miast, gdzie będą pokazywane. Szczególnie polecam Inaczej niż w raju, Noc na ziemi i Truposza. Każdy z nich utrzymany jest w innym tonie, a razem budują niezwykle ciekawy krajobraz twórczości Jima Jarmuscha w pierwszych latach jego działalności reżyserskiej.

Część online 12. American Film Festival trwa od 1 do 14 grudnia, a filmy dostępne są do wypożyczenia (lub w ramach karnetu) na VOD Nowych Horyzontów.

Tekst: Julia Palmowska – żyje kinem, muzyką i literaturą – w wolnych chwilach pisze o nich w sieci jako Palma kulturalna i mówi w podcaście Inna Kultura. Wielbicielka filozofii, nauk społecznych i każdej Nowej Fali, z którą się zapoznała.

Przeczytaj: Spać będziemy dziś wszyscy. Recenzja filmu „W lesie dziś nie zaśnie nikt 2”
Przeczytaj: Żeby nie było śladów… Żeby nie było winnych – recenzja filmu
Przeczytaj: Diuna w reż. Denisa Villeneuve’a – recenzja filmu (2021)

Znajdź ciekawe wydarzenia kulturalne w naszej >>> wyszukiwarce imprez <<<