Bogusław Schaeffer – archiwizacja dzieł kompozytora w ramach Programu Kultura Cyfrowa

Promująca polską sztukę współczesną Fundacja Aurea Porta prowadzi rozbudowę Repozytorium Dzieł Bogusława Schaeffera. Dzięki projektowi bogaty dorobek artystyczny jednego z najwybitniejszych polskich współczesnych twórców, kompozytora i dramaturga, będzie zachowany dla potomnych. Bogusław Schaeffer (1929 – 2019).

Rozbudowa Repozytorium Dzieł Bogusława Schaeffera przez Fundację Przyjaciół Sztuk Aurea Porta ma na celu ponowne włączenie do obiegu kultury wybitnych na skalę światową, a często zapomnianych, dzieł twórcy. Projekt obejmuje konserwację, opracowanie zestawienia zasobów i udostępnienie materiałów papierowych – partytur, grafik i tekstów (rękopisy, faksymile) – pochodzących z prywatnych zbiorów kompozytora. Lista objętych archiwizacją dzieł umożliwia ponowne wykorzystanie zasobów cyfrowych (partytur i nagrań kompozycji Bogusława Schaeffera) do celów popularyzacyjnych i edukacyjnych. Jest to kontynuacja działań prowadzonych od 11 lat prac archiwizacyjnych.

Dokumentacja obejmuje zabranie informacji na temat zasobów, w skład których wchodzą materiały audiowizualne i biblioteczne oraz stanu zachowania poszczególnego zasobu i niezbędnego zakresu jego konserwacji. Szacowany na kilkaset tysięcy stron zbiór materiałów wymaga uporządkowania, inwentaryzacji, opisania, często skompletowania w ramach jednego utworu (pogubione strony) i poddania niezbędnym zabiegom konserwatorskim (odkwaszanie, odkażanie zagrzybionych materiałów, prace introligatorskie). Jednym z elementów projektu jest kwerenda dostępności. Do tej pory utwory istniejące w pojedynczych egzemplarzach wypożyczane były wykonawcom przez kompozytora i zwykle nie były oddawane. Planowane są prace związane z odzyskaniem materiałów.

W ramach projektu zostanie zdigitalizowane kilka tysięcy stron różnych formatów. Istotnym elementem archiwizacji jest opracowanie spełniających obowiązujące standardy odrębnych ścieżek digitalizacyjnych dla poszczególnych zasobów ze względu na ich typ, różny stan zachowania oraz miejsce przechowywania kopii fizycznych. Partytury i literatura muzyczna prezentowane są w plikach jpg. Dla większości zasobu możliwy jest zapis na dysk lokalny oraz automatyczna generacja plików PDF. Ta funkcjonalna forma prezentacji materiałów uwzględnia potrzeby odbiorców: muzyków, studentów, uczniów. Ułatwia też wykorzystanie materiału dzięki możliwości druku zapisu nutowego w preferowanym przez użytkownika układzie (czytanie nut, wykonawstwo). Materiały audio i audiowizualne są udostępniane w formatach mp4 i mp3 z zapewnioną wysoką rozdzielczością prezentowanych materiałów przy zachowaniu responsywności strony internetowej do urządzeń mobilnych.

Całość działań obejmuje: zebranie, zabezpieczenie i transport zasobów, uporządkowanie, inwentaryzację, opisanie zbioru i uzupełnienie istniejącego już katalogu prac kompozytora oraz konsultacje eksperckie w zakresie konserwacji materiałów, opracowania bibliograficznego utworów scenicznych i sposobu prezentacji materiałów (usability).

– Od blisko dziesięciu lat opiekuję się materiałami archiwalnymi, które Fundacji Przyjaciół Sztuk “Aurea Porta” przekazywał sam Bogusław Schaeffer. Praca z schaefferianami, oczywisty zaszczyt, zaowocowała dla mnie również seryjnym Spotkaniem przez duże “S”. Spotkaniem z samym Mistrzem, ale też z około setką interesariuszy, magistrantów, doktorantów, kuratorów, ludzi teatru, muzyków i organizatorów życia muzycznego z całego świata, niekiedy osób bardzo młodych. Najmłodsza z nich, 12-letni dziś Filip Gołdanowski, pisze nowy rozdział w dziejach polskiej szkoły kompozytorskiej. Obserwując, jak w kontakcie ze spuścizną Schaeffera rodzą się Talenty, czuję, że moja misja jest spełniona. To poczucie głębokiej melomańskiej satysfakcji – mówi Konrad Jeliński, członek zespołu rozbudowującego cyfrowe repozytorium dzieł Bogusława Schaeffera.

Opracowane i zdigitalizowane materiały papierowe udostępnione są na stronie internetowej www.aureaporta4schaeffer.pl. Korzystanie z materiałów jest w większości bezpłatne, bez konieczności logowania się, natomiast w przypadkach, gdy obowiązywać będą osobne umowy licencyjne, udostępnienie odbędzie się w ramach dozwolonego użytku.

Jako oddzielny projekt zostanie też opracowana specyfikacja techniczna aplikacji mobilnej popularyzującej twórczość Bogusława Schaeffera z możliwym wykorzystaniem jego utworów (nagrań, partytur, grafik).

Projekt dofinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Prof. Bogusław Schaeffer (1929 – 2019) był jednym z najbardziej wszechstronnych wśród polskich współczesnych twórców. Dzięki różnorodności twórczej zyskał miano Leonarda da Vinci XXI wieku. Zajmował się muzyką, literaturą, filozofią, teatrem, sztukami plastycznymi oraz pedagogiką, publicystyką i reżyserią. Stworzył około 550 dzieł muzycznych, 44 sztuki teatralne, grane z dużym powodzeniem w kraju i za granicą, a także około 650 prac graficznych. Wśród jego publikacji warto wymienić: 17 książek (w tym 3 zarysy historii muzyki i unikatowy podręcznik do nauki kompozycji), przeszło 800 artykułów, studiów, felietonów i esejów z zakresu muzyki współczesnej, filozofii kultury, psychologii twórczości oraz pedagogiki kompozycji. Odtwórcami postaci schaefferowskich dramatów byli znani polscy aktorzy, m.in.: Jan Peszek, Mikołaj i Andrzej Grabowscy, Jan Frycz, Jan Machulski, Marek Frąckowiak. Muzyczne dzieła Schaeffera wielokrotnie inspirowały muzyków z całego świata prezentujących różne style muzyczne. Jako artysta awangardowy, lekceważący kanony, często odosabniał się stylistycznie i technicznie. Sam mówił, że „w sztuce nie wolno niczego powtarzać za innymi”. Jego pogląd na sztukę odzwierciedla się w autorskiej twórczości, również w tym aspekcie dzieła artysty są nieskończonym źródłem inspiracji dla kolejnych pokoleń.

Osoby zainteresowane muzyką czytały również: John Cage: 4’:33’’ – „cicha kompozycja”
Przeczytaj: Luigi Russolo – ojciec chrzestny hałasu
Przeczytaj: Stanisław Słowiński w programie Chopin Impressions